Gazteen Euskal Behatokiak egindako ‘Bizitegi-emantzipazioaren kostua Euskadin 2021’ txostenak jasotako datuen arabera, gazteek soldataren %50etik gora behar dute etxebizitza libre bat ordaintzeko, dela alokairuan zein hipotekarekin. Aldiz, etxebizitza babestuetan %30etik behera gastatzen dute. Txostena Gobernu Kontseiluan aurkeztu dute eta Jonan Fernandez Gizarte Trantsizioko eta 2030 Agendako idazkari nagusiak azaldu ditu xehetasunak prentsaren aurrean.

Egiaztatu da Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan etxebizitza eskuratzeko kostuak behera egin zuela gazteentzat iaz, 2020aren aldean, soldaten igoera merkatu libreko etxebizitzen salmenta- eta alokairu-prezioen igoera baino handiagoa izan zelako.

18-34 urteko gazte batek merkatu librean etxebizitza bat erosteko hipotekaren lehen hilabetea ordaintzeko erabili behar duen hileko soldata garbiaren ehunekoa %57tik %52,9ra jaitsi zen 2020an.

Adinak gora egin ahala, soldatak ere igo egiten dira, eta, beraz, etxebizitza eskuratzeko kostua txikiagoa da, erosteko zein alokatzeko, nahiz eta merkatu librean 30-34 urteko pertsonek gehiegizko zorpetze-egoeran jarraitzen duten etxebizitza ordaintzeko.

Zorpetze txikiagoa alokairu librea ordaintzean

Jaitsiera txikiagoa da alokairuko etxebizitza librea eskuratzeko kostuaren kasuan; izan ere, gazte batek 2021ean alokairua ordaintzeko erabili behar zuen soldataren ehunekoa %51,1 da, aurreko urteko % 52,7aren azpitik. Gipuzkoako gazteek egin behar diete aurre kostu handienei merkatu librean sartuz gero, batez ere erosteko, lurralde horretan etxebizitza libreak garestiagoak direlako.

Etxebizitza librea eskuratzeko kostuek gainditu egiten dituzte finantza-erakundeek eskatzailearen kaudimena zehazteko ezartzen dituzten ehunekoak, hau da, soldata garbiaren %30. Gainzorpetzetzat jotzen dena ere gainditzen dute, %40tik gora.

Datuek agerian uzten dute 18 eta 34 urte bitarteko gazteek zailtasunak dituztela bakarrik emantzipatzeko beharrezko soldata kobratzeko,.

Etxebizitza babestua, eskuragarriago

Etxebizitza babestuari dagokionez, bai erosketetan, bai alokairuan, askoz ere kostu onargarriagoak dituzte lana duten gazteek; izan ere, iaz mota horretako etxebizitza bat bakarka erosi zuenak soldataren %28,8 hipotekara bideratzen zuen, eta etxebizitza babestu baten alokairua ordaintzeko %28,1.

Ehuneko horiek bakarrik emantzipatzeko aukera ematen dute, %30eko zorpetze-muga gainditu gabe, txostenean azaltzen denez. Txostenak jasotako datuak gazteen emantzipazioa bultzatzeko 2030erako Euskal Estrategian sartuko dira. Estrategia hori joan den hilaren 7an aurkeztu zuten.

Estrategiaren helburua da Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako gazteak lehenago independizatu ahal izatea, 25 eta 29 urte bitarteko gazteen emantzipazio-tasak %39,5etik %50era eta 30 eta 34 urte bitartekoen artean % 72tik %75era igo daitezen. Emantzipatzeko batez besteko adinari dagokionez, Eusko Jaurlaritzak 29 urtera jaitsi nahi du 2025ean, eta 28ra 2030ean.

Etxebizitzen emantzipazioari buruzko txosten hau hamabi adierazletan oinarritu dute. Adierazle horiek etxebizitza librea eta babestua eskuratzeko kostua islatzen dute, jabetzan zein alokairuan. Hala ere, kostu teorikoa dela argitu dute; izan ere, salgai edo alokairuan dauden etxebizitzen batez besteko prezioen, gazteen batez besteko soldaten eta hipoteka-maileguen baldintza estandarrekin egindako kontuak baitira.