2019ko abendua. Kargua hartu eta bi aste baino gutxiagora, Europako Batzorde berriak Itun Berdea edo Green Deal deiturikorako ibilbide orria aurkeztu zuen. Ursula Von der Leyen presidenteak, orduan, itun hori «gizona ilargira iritsi zen» unearekin konparatu zuen. Atzo, EBko presidente gisa eginiko azken hitzaldia izan litekeenean, Von der Leyenek gogor defendatu zuen bide orri berde hori, 27en arteko tentsio iturria, eta interes ekonomiko eta elektoralek zenbaitetan mehatxatu dutena.

Von der Leyenek Itun Berdearen «norabidea mantentzeko» asmoa nabarmendu zuen: kontinenteko ekonomiak deskarbonizatzeko Bruselak egindako ibilbide orri moduko bat. Zehazki, plan horren helburua da 2030erako karbono isurketak %55 jaistea eta mendearen erdialdean klima neutraltasuna lortzea. 2035ean diesel edo gasolina autoen salmenta debekatzea, hegaldi jasangarriak martxan jartzea, energia berriztagarriak biderkatzea edo kutsatzen dutenak zergapetzea izan ziren planteatutako neurrietako batzuk, poliki-poliki onartu direnak.

Hala, Von der Leyenek adierazi zuen hori guztia egin behar dela, aldi berean «trantsizio justu eta ekitatiboa» bermatuz. «Inor atzean ez uzteko promesa solemnearekin», industriarekin negoziatzearen garrantzia azpimarratu zuen, eta nekazariekin «polarizazio txikiagoaren» alde egin zuen. «Ziur nago nekazaritza eta mundu naturalaren babesa elkarren eskutik joan daitezkeela», adierazi zuen.

Alemaniako kontserbadoreak biodibertsitatearen babesaren bertuteak goraipatu zituen bere hitzaldian, klima aldaketari aurre egiteko tresna gisa, Itun Berdea bere agintaldiaren ikurretako bat baita.

Bosgarren eta azken urtean sartu da Von der Leyen, 2024ko maiatzean eta ekainean Europako Parlamenturako hauteskundeak direla. Itunak, natura leheneratzeari edo pestiziden araudiari buruzko kapituluetan banatuta,  ez du aurrera egin Von der Leyenek espero zuen erritmoan.

Eta agenda berdearen aurkako borroka hainbat aldetatik dator. Estatu frantsesak eta Belgikak industrializazioa bultzatzeko ingurumen araudiak «berrikustea» eskatu zuten martxoan. Von der Leyenek, bere alderdiaren presiopean, konpromiso ekologikoak doitzea erabaki zuen, Europako Alderdi Popularra (EPP) Bruselaren proposamenei aurka egiten hasi zen bitartean.

Datorren urteko hauteskundeek erabakiko dute, beraz, Itun Berdearen etorkizuna, kontuan hartuta klima politikak baztertu egin daitezkeela, baldin eta blokerik kontserbadoreenak, hau da, EPPren zati batek eta ultraeskuinak osatzen duten blokeak, legebiltzarrean boterea irabazten badu. Espero bezala, Von der Leyenen diskurtsoa ez zuten ondo hartu, ez bere alderdiaren alde gogorrak, ez eta ultraeskuinak ere. «Europako Itun Berdea, Batzordearen bandera-ontzia, hazkunderako ibilgailua izan ordez, bitxikeria garestia da», esan zuen Ryszard Antoni Legutko AKE ultraeskuineko liderrak.

Ildo horretan, S&Dko sozialdemokraten presidenteek, Renewko liberalek eta Berdeetako ekologistek Europako Batzordeko presidentearen hitzaldia baliatu zuten, kide den alderdia eskuin muturreko jarreretara bideratzen ari dela ohartarazteko.

Egia da ezkerrak eta sozialdemokratek txalotu egin zituztela trantsizio ekologikoaren arloan egindako aurrerapenak, baina Europako Batzordearen erretorikaren eta errealitatearen arteko «inkoherentzia» agerikoa da. Wopke Hoekstr herbeheretarra, Shell enpresako langile ohia eta merkatu fosilari lotutako enpresaria, Klima Aldaketaren komisario berri izendatu izana EBk plan «berde» bati begira dituen barne kontraesanen adibide bat baino ez da.

Izan ere, krisi klimatikoari aurre egiteko Europako Batasunaren dokumentuak Europa berdeagoa eta bidezkoagoa agintzen du, nahiz eta haren funtsa oraindik ere hazkunde ekonomikoa izan. «Europako Itun Berdea gure planeta babesteko behar horretatik sortu zen. Baina gure etorkizuneko oparotasunari eusteko aukera gisa ere pentsatu zen», adierazi zuen Von der Leyenek.

Protekzionismoari irekia? 

Nazioarteko prentsarentzat ere ez zen oharkabean pasatu Von der Leyenek Txinaren aurka iragarritako ikerketa, ibilgailu elektrikoen ekoizpenari ustez «legez kanpoko laguntzak» ematen dizkiolako. Iragarpenak «protekzionistatzat» jo zen, energia berriztagarriei dagokienez lidergo ezaren eta AEBek eta Txinak abian jarritako politiken aurrean martxan jarritako defentsa gisa.

Hain zuzen, Asiako erraldoiak litio ioien baterien eta energia biltegiratzearen merkatuak lideratzen ditu munduan; Europak, berriz, lotura estua du ekonomia berdeago baterako trantsiziorako funtsezkoak diren osagai horien hornidura asiarrarekin.

«Ekonomia garbirako industria erabakigarria da, Europarentzat potentzial handia duena, baina munduko merkatuak auto elektriko txinatar merkeagoez gainezka daude», eta haien prezioa «artifizialki baxu mantentzen da, Estatuaren dirulaguntza izugarriei esker», ohartarazi zuen Von der Leyenek.

Alemaniako liderrak salatu zuen horrek «merkatua desitxuratzen» duela, eta gogorarazi zuen «Europa konpetentziara zabalik» dagoela, baina «ez beheranzko lasterketa batera».

Hala ere, Europa «praktika desleialetatik» babestera animatzearekin batera, Europako Batzordeko presidenteak adierazi zuen «ezinbestekoa» dela Txinarekiko komunikazio eta elkarrizketa ildoak irekita mantentzea, zenbait gaitan bi eragileek «lankidetzan jardun dezaketelako eta aritu behar dutelako».

«Europako Itun Berdearen hurrengo fasean sartzen garen heinean, ez da inoiz aldatuko: Europako industria babesten jarraituko dugu trantsizio honetan», nabarmendu zuen.

Europako Batasuna zabaltzeko deia

Ukrainako gerrari dagokionez, Europako Batzordeko presidente den Ursula Von der Leyenek «historiaren deiari» erantzuteko eta Ukraina eta beste hautagai batzuk babesteko eskatu zuen, etorkizunean Europako Batasunak hogeita hamar kide baino gehiagori zabaltze aldera. «Historiak gure Batasuna osatzeko lan egitera deitzen gaitu orain», adierazi zuen Von der Leyenek legegintzaldi honetako Batasunaren egoerari buruzko azken hitzaldian.

«Ukrainaren etorkizuna gure Batasunean dago», baina baita Mendebaldeko Balkanena eta Moldaviarena ere, esan zuen Alemaniako politikariak, jakitun baita «zenbateraino den garrantzitsua Europaren ikuspegia hainbeste jenderentzat Georgian».

Nolanahi ere, ez zuen hedapenerako data zehatzik ezarri, Charles Michel Europako Kontseiluko presidenteak planteatu zuen 2030. urtetik aldenduz. «Atxikitzea merituetan oinarritzen den prozesua da, eta Batzordeak printzipio hori defendatuko du beti», azaldu zuen zentzu horretan Von der Leyenek.

«Beharrezkoa balitz», Europako Batasuneko itunetan aldaketak egin daitezkeela esan zuen Von der Leyenek, hedatze berri hori egiteko. «Europak handikiro pentsatzeko eta bere patua idazteko ordua iritsi da», adierazi zuen alemaniarrak bere hitzaldiaren azken atalean.