UC Riversideren ikerketa berri batek ondorioztatu du nahiz eta euriteak normalizatu, lehorteen inpaktuak erreka eta ibaietan iraun dezakeela 3,5 urte arte.

Lehorteak neurtzeko bi neurri nagusi daude ikertzaileen arabera. Neurri bat uraren guztizko maila da, izotza urtzeak eta prezipitazioek eragiten diotena. Ikertzaile askok neurri hau aztertzen dute. Eta bigarren neurria oinarrizko emariarena da, hau da, lurpeko urez elikatutako emariaren zatia.

Gutxiago dira oinarrizko fluxuko lehorteak aztertzen dituzten ikertzaileak, eta lehen ez zegoen horiek neurtzeko modu zehatzik. Oinarrizko fluxua lurpeko urarekin oso lotuta dagoenez, eta haren faltak uraren kudeaketan eta ekosistema-zerbitzuetan eragin nabarmenak dituenez, oinarrizko fluxua hurbilagotik aztertzea erabaki zuen KZUko taldeak.

«Jendeak euria erabiltzen du lehortearen adierazle gisa, errazago neurtzen delako. Baina badira beste lehorte mota batzuk, eta bakoitzak bere inpaktuak ditu», nabarmendu du ohar batean Hoori Ajami ikertzaileak, azterlanaren egileak eta UCRko lurpeko uren hidrologiako irakasleak. «Lehorte mota batek beste bat bihurtzeko zenbat denbora behar duen ikusteko modu berri bat behar genuen».

Oinarrizko fluxua errekei eta ibaiei eragiten dien lehorte-kategoria batekoa da, lehorte hidrologikoa deiturikoa. Edateko, ureztatzeko eta bainatzeko ur erabiltzen den ur kantitateari eragiten dio, eta baita ekosistemaren basa-bizitzari, landareei eta osasun orokorrari ere. Gainera, lehorte hidrologiko larri batek azpiegituraren egonkortasunari eragin diezaioke.

Errekuperazio luzeak

Lehorte hidrologikoen hasiera eta amaiera zehazteko, eta kokapenerako metodo zehatzagoa garatzeko, ikerketa-taldeak 350 kokaleku baino gehiagoko datuen 30 urte aztertu zituen Estatu Batuetan. Ikerketa honetarako, giza jarduerak kaltetu ez zituen eta urtegirik edota presarik ez duten erreka edo ibaien oinarrizko fluxua baino ez zuen aztertu taldeak.

‘Journal of Hydrology’ aldizkarian argitaratutako emaitzek erakusten dutenez, lehorte hidrologiko baten hasiera eta amaiera hainbat faktoreren mende dago. Leku bateko ohiko klima kontuan hartu beharrekoa da, baita bertako geografia ere. Ikerketaren ondorio nagusia izan zen prezipitazioen lehorte baten amaieraren eta oinarrizko fluxuaren lehorte baten amaieraren arteko atzerapen-denbora luzea izan zela. Kansas aldean, errekak leheneratzeko 41 hilabete behar izan zituzten, eta Kaliforniako Pasadena inguruko Arroyo Seco eremuan, berriz, ia urtebete.

Emaitza horiek bat datoz aldez aurreko azterlanekin, eta erakusten dute lurpeko akuiferoetako urak ere atzerapena duela prezipitazio faltari erantzuteko orduan. Akuifero horiek ibaien oinarrizko emaria hornitzen dute, eta nekazaritzarako funtsezko ur-iturria dira. Hala ere, lehortean lurpeko ur gehiegi ponpatzeak hustubideak sortzea eragin lezake, eta horrek eraikinak eta beste azpiegitura batzuk lekuz aldatzea edo kolapsatzea eragingo luke.

«Mezu argi bat bidali nahi dugu: jendeak kontuz ibili behar du ura erabiltzerakoan», esan du Leek. «Tenperatura igoeraren ondorioz, oinarrizko fluxuaren lehortea gero eta luzeagoa eta larriagoa da herrialdeko leku askotan. Eta arro hidrografikoen mugek askotan estatuko edo nazioarteko mugak zeharkatzen dituztenez, baliabide hidriko preziatuak babesteko lankidetza handiagoa beharko da».