Indigenen auzolan matxinatua
Martxoaren 10ean hasi zen Kolonbiako Cauca eskualdean bizitzaren, lurraldearen, demokrazioaren, justiziaren eta bakearen aldeko «minga» (auzolana). 15.000 indigena mobilizazioetan daude nekazari elkarte eta hainbat mugimendu sozial zibilekin batera.
Ez da indigenek herrialdeko errepideak mozten dituzten lehen aldia. Azkena 2016an izan zen, Santos presidente zela 13 egunez izan zituzten Kolonbiako hego-mendebaldeko bide nagusiak itxita. Ordukoan Santosekin hainbat akordio sinatzea lortu zuten; gerora, baina, akordio horiek ez dira bete, ezerezean geratu dira. Aurreko gobernuekin sinatutako 1.200 akordio inguru eta bake prozesuan hitzemandakoak errealitate bihur daitezen ari dira borrokan martxoaren 10etik Cauca eskualdean.
Aurretik, baina, Ivan Duque presidentearekin hainbat aldiz saiatu da negoziatzen mugimendu indigena. Gogoan izan behar da hauteskunde kanpainan jadanik bake prozesuaren aurka lerrokatu zela eta Santosen gobernuak hartutako konpromisoak ez zituela errespetatuko aurreratu zuela. Diskurtso eskuindarrarekin, eta Uriberen besoetakoa izanik, iazko ekainean lortu zuen presidentetza. Bere agintaldiaren lehen 100 egunetan 118 lider sozial eta agintari indigena erailak izan ziren.
Duquerekin negoziazio saiakerek porrot egin ondoren eman zion ultimatuma mugimendu indigenak Exekutiboari: Duquek berak gidatu beharreko ordezkaritza batekin negoziazioak hasi edo mingarako deia.
Negoziatzen hasteko nahitaezko baldintza zen, eta izaten jarraitzen du, Duque presidentearen presentzia. Azken momentuan Caldonoko «resguardo» edo erreserban bildutako milaka indigenen aurrean eman zuen berria Nancy Patricia Gutierrez Kolonbiako Barne ministroak: «Agenda arazoak direla eta, ezinezkoa da bera [Duque] etortzea». Minutu batzuk beranduago hasiak ziren errepideak harri sendoz eta botatako zuhaitzez betetzen.
Geroztik Kolonbiako hego-mendebaldeko korridorea itxita dago. «Panamerikana» errepideko 15 kilometro inguru dauzkate blokeatuta matxinatuek eta hainbat kanpaleku altxatu dituzte errepideen inguruetan. Ekuadorrekin lotzen duen komunikazioa moztua dago eta hainbat hiri hasi dira blokeoaren ondorioak pairatzen: erregai gabezia dute, espekulazioak gora egin du neurririk gabe eta elikagaiak ere falta dira.
Kamioi ilara amaigabeen irudiekin batera gerra irudiak datoz mingatik. SMAD istiluen aurkako poliziarekin enfrentamendu gogorrak ari dira izaten indigenak. Poliziak, gas negar-eragilea eta ur tankeak erabiltzeaz gain, balak ere erabiltzen ari direla salatu dute CRIC mugimendu indigenaren federaziotik eta hainbat direla balaz zauritutako kideak. Guardia Indigenako 8 kide eta ikasle bat hil zituzten eta beste 3 larri zauritu leherketa batean martxoaren 21ean. Ozeano Barean dagoen Buenaventura portura (Kolonbiako garrantzitsuenetakoa) bidea mozteko prestaketa lanetan ari ziren, oraindik argitzeke dagoen gertakari honetan.
Animoak, halere, goian jarraitzen du mingan eta Duque lehen baino lehen mingara joango dela ziur daude indigenak. Lasaitasun momentuak futbol partida inprobisatuekin eta musika saioekin pasatzen dituzte, besteak beste. Hainbeste egunetako borrokarekin nekatuak daudenak etxera doaz indarrak berreskuratzera eta bitartean errelebo sendoek hartzen dute lekukoa. Behin eta berriro errepikatzen dute beraien borroka herrialde osoari eragiten dion borroka dela. Ama lurraren defentsa, bizitza, demokrazia, justizia eta bakea bezalako eskubideek denei zuzenean eragiten baitiete.
Kolonbiako etorkizun hurbilaz harago asko dago jokoan bi indarren arteko borroka honetan. Indigenek negoziatzea lortu eta beraienak diren eskubideak bermatzea lortuko balute, Kolonbiako eskuinaren oinarri itxuraz sendoetan arrakalak argi ikusiko lirateke; baina mingak porrot egingo balu, ostera, erresistentziarako eta mobilizaziorako gaitasun handiena duen eragilearen mugak azaleratuko lirateke.
Bitartean, Barne ministroarekin negoziatzen jarraitzen dute presidentearen etorrera. Venezuelara begira dagoen presidenteari etxera ere begiratzeko exijitzen diote indigenek. Atzerrira “giza laguntza” bidaltzen duenak errepresioaren aurpegirik gordinena eskaintzen die etxekoei.
Bukatzeko, galdera bat: kilometro gutxira dagoen Venezuelan izan balitz minga hau, zenbat albistegi ez ote zituzkeen zabalduko?