‘Bidea eta zauria’, azkenaldiko sei euskal poetaren antologia, plazaratu du Balea Zuriak

1980tik aitzinera jaiotako sei poetaren lanak biltzen ditu ‘Bidea eta zauria’ liburuak, Peru Magdalena, Jon Benito, Hasier Larretxea, Ione Gorostarzu, Iñigo Astiz eta Beatriz Chiviterenak. Gutxi aztertutako egile horien bidez, euskal poesiak mende honetan egin duen ibilbidea marrazten da.

Aukeraketaz eta edizioaz arduratu diren Jon Kortazar eta Paloma Rodriguez-Miñambres EHUko irakasleen arabera, astelehen honetan Donostian aurkeztu duten ‘Bidea eta zauria. Sei poeta (2000-2019)’ antologiak bi bertute ditu. Batetik, 1980tik aurrera jaiotako poetak, orain arte gutxi aztertu direnak, hautatzeko bidea eman die; eta, bestetik, 2001etik euskal sistema literarioan poesiak egin duen ibilbidea aztertu dute. Peru Magdalena, Jon Benito, Hasier Larretxea, Ione Gorostarzu, Iñigo Astiz eta Beatriz Chivite dira aukeratutako egileak.

Balea Zuria argitaletxearekin kaleratutako obraren izenburuaren bi hitzek, ‘Bidea eta zauria’, idazketaren prozesua eta denboraren joanak eragindako samina ekartzen dute gogora, mundua ez baita beti orekatua. «Bizi beharrak nekea eman duelako, heriotza presente dagoelako bidean». Gizatasunaren barrenetik idatzitako poesia da, liburuaren epilogoan Balea Zuriako Felipe Juaristik dioen bezala. «Idazleak ehiza-zakurra behar du izan, bere garaiko aztarnak eta lorratzak usnatu eta haiei segituz galbidean ez erortzeko».

Kortazar eta Rodriguez-Miñambres editoreek jasotako Badajozeko ‘Suroeste’ literatur aldizkari entzutetsuaren eskaera batetik jaio zen proiektua. Azkenaldiko euskal poeten antologia bat egitea nahi zuten. Eta, hala, XXI. mendean plazaratu duten sei lagun hautatu zituzten. Lan hori osatu ondotik, idazle bakoitzaren poema gehiago sartuz, Euskal Herrian argitaratzea erabaki zuten, Balea Zuriarekin.

«Jarraitzeko animoa ematen du»

Peru Magdalenak (Durango, 1980) jaso berri du liburua eta gustura irakurriko du. «Oso poeta onak dira eta asko poztu nau haien artean egoteak», erran dio NAIZi. «Ilusioz» hartu du. «Baten batek zure poemei kasu egiten diela ikusteak, irakurri, landu, orraztu eta hautaketa bat egiteak, kontxo, ilusioa egiten du idazle moduan, askotan ez dakizulako oso ondo nora demontre heltzen diren poemak, harrerarik ba ote duten. Bestalde, bitxia da. Sekula ez ninduten antologia batean sartu eta ez nuen imajinatzen horrelako zerbait. Animo apur bat ematen du jarraitzeko».

Diziplina ezberdinetan sartu-atera ibiltzen den idazle honek hiru poema liburu ditu, ‘Hutsik’ (Elkar-Poesia, 2008), ‘Argia’ (Elkar-Poesia, 2016) eta ‘Tantaka’ (Balea Zuria, 2020). Antologiarako aukeratutako poema gehienak ‘Argia’-koak dira. «Kortazarrek berak asko maite du liburu hori. Antologoek beraien lana hartu dute hautaketa egiteko eta oso ondo iruditu zait».

Udatiarra, haizetsua, arina

Izenburuak dioen bezala, argiaren inguruko bilduma bat da Magdalenaren bigarren poema liburua, «bere zentzu zabalenean, argia zientifikoki eta pertsonalki. Udatiarra, haizetsua, arina da; ospakizun puntu hori du. Ez dira oso poema kritikoak, irakurketa zabala eskaintzen dute. Maitasunaren ingurukoak dira», adierazi dio idazleak NAIZi.

Hasteko, kronologiak batzen ditu ‘Bidea eta zauria’-ko egileak. 2000 eta 2019 arteko poemak dira, 1980tik aitzinera jaiotako poetenak. «Beatriz Chivite da gazteena eta ni naiz zaharrena. Alde bat egongo da nire eta bere artean, baina poesia gizakiaren eta naturaren arteko kontuen ingurukoa denez ez da sekula zahartzen, poeta batek idazten dituen kontuak antzerakoak izaten dira denboran. Beatrizek asko maite du ekialdeko poesia eta nik ere bai».

‘Tantaka’-ren hirugarren edizioa

Antologia honetaz aparte, Peru Magdalena harrituta dago ‘Tantaka’ bere azken lana «ibilbide sinestezina» egiten ari delako. Hilabete batzuk baino ez ditu liburuak eta hirugarren edizioa egin berri dute. Euskarazko haikuak ematen ditu formatu berezi batean. Txikia da, poltsikokoa, eskuz egina. «Sekulako lana da, baina pozik nago».

Idazten jarraitzen duela kontatu digu. «Baina nahiago dut askorik ez hitz egitea, gehiagi hitz egiten badut interesa galtzen dut, presio bat sentitzen dut». Margotzearena azken urte honetan utzia izan du, boladaka funtzionatzen du, «barne bulkadei» segituz. Ikus-entzunezkoetan ere badabil, astelehen honetan bertan irakurraldi bat du Victoria Eugenian.