Hilekoaren pobrezia ez da soilik ekonomikoa eta emakume guztiei eragiten die

Emakundek eta EDE Fundazioak argitara emandako txosten batek ohartarazi du Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan 105.000 emakumek zailtasun ekonomikoak izan zitzaketela beraien bizitzako uneren batean hilekoari lotutako produktuen gastuei aurre egiteko.

Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako 105.000 emakumek zailtasun ekonomikoak dituzte beren bizitzako uneren batean hilekori lotutako produktuen gastuari aurre egiteko, Emakundek EDE Fundazioaren laguntzarekin egindako azterlanaren arabera.

«Pobrezia menstruala ez dago pertsona baten gaitasun ekonomikoari soilik lotuta. Hori baldintzatzen duten beste faktore batzuk ere eragiten dute, hala nola, higiene-produktuetarako sarbiderik eza; konketa garbi, seguru, egoki ekipatu eta eskuragarririk ez izatea, edo hilekoaren zikloari eta hura kudeatzeko dauden baliabideei buruzko hezkuntza eskasa», esan du Beatriz Artolazabal Lakuako Berdintasun sailburuak.

Larunbat honetan Hilekoaren Higienearen Eguna ospatzen da eta Unicef GKEak argitaratu duen azken txostenaren arabera, mundu osoko 500 milioi neska eta emakumek ez daukate hilerokoaren higienea modu duinean zaintzeko instalazio egokietarako sarbidea.

Zaurgarrienek sufritzen dute gehien

Gasteizko Legebiltzarrak eskatuta egin den ikerketak ondorioztatu du pobrezia menstrualak emakume guztiei eragiten diela; izan ere, hilekoaren kudeaketari bere bizitza emankorreko hilabete guztietan egin behar diote aurre. Hala ere, bereziki eragin nabarmena du pobrezia- edo bazterketa-arriskuan dauden emakumeengan, eta horiek, EAEn, emakumeen %8,6 dira.

Azken talde horretan sartzen dira honako hauek: etxerik gabeko egoeran dauden emakumeak; migratuak; sexu-langileak; indarkeria matxistatik bizirik atera direnak; presoak; ekonomia murgilduan lan egiten dutenak; guraso bakarreko etxeen buru direnak; aniztasun funtzionala dutenak; osasun mentaleko arazoak dituztenak edo krisi humanitarioetan daudenak. Baita genero identitate desberdinak dituzten pertsonak ere, hala nola gizon transgeneroak eta nortasun ez-bitarreko pertsonak.

«Beste lurralde-eremu batzuetan gai horri buruz egindako zenbait azterlanek hilekoaren pobreziaren eraginari buruzko zenbait kalkulu egiteko aukera ematen dute», adierazi du Berdintasun sailak.

Hilekoaren pobrezia zifratan

Larunbat honetan argitara eman den azterlanak ondorioztatu du Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan 105.000 emakumek zailtasun ekonomikoak izan zitzaketela beraien bizitzako uneren batean hilekori lotutako produktuen gastuei aurre egiteko.

Hala, 188.000 emakumek baino gehiagok arazo ekonomikoengatik produktu merkeagoak erosi beharko lituzkete, eta, aldi berean, inkestatutakoen %51,3k onartu du ez duela hileroko produkturik erosi elikadurari edo etxebizitzari lotutako beste gastu batzuei aurre egiteko.

Gainera, EAEn ugaltzeko adinean dauden 349.108 emakumek, noizbait, hilekoaren produktua gomendatutakoa baino denbora luzeagoan mantendu dute, berritzeko leku egoki eta egokirik ez zegoelako, eta horrek infekzioak edo bestelako gaixotasunak izateko aukera areagotzen du; esaterako, Shock Toxikoaren Sindromea (SST), tanpoien erabilera luzearekin lotua.

Era berean, ikerketak dio 37.270 emakume inguruk normaltasunez onar lezaketela hilekoa min biziekin batera doala, eta 18.900 bat emakumek ez luketela beharrezkotzat joko hileko min handia izateagatik profesional batengana jotzea.

Aurrekoari dagokionez, 272.700 emakume inguruk ez dute hilerokoarekin lotutako hezkuntzarik jaso edo heziketa partziala jaso dute, familiara mugatuta, lehen hilekoa baino lehen.

Pandemiaren eragina

EAEko hilekoaren pobreziari eta higieneari buruzko azterlanak, era berean, covid-19aren pandemiak izan duen eraginari buruzko hurbilketa bat egiten du; izan ere, komun eta zerbitzu publiko asko itxita egon dira kutsadura-fokuak saihesteko, eta lan-jarduera eta jarduera ekonomikoa murrizteak hainbat etxetan ezegonkortasun ekonomikoa eragin du.

Testuinguru horretan, txosten horren arabera, Estatu espainiarrean kontsultatutako emakumeen %39,4k adierazi zuen hilekoak aldatu egin zaiela pandemiaren denborak, hala nola, mina handitu egin dela, hilekoaren ziklo luzeagoak edo laburragoak izan dituztela edo odol gehiago bota dutela, besteak beste.

Gastu orokorrak

Kontsumitzaileen eta Erabiltzaileen Erakundeak (OCU) egindako kalkuluen arabera, hilekoari lotutako higiene produktuen batez besteko gastua 50 eurokoa izan daiteke urtean. Kontuan hartuta emakumeen bizitza emankorraren batez besteko iraupena 40 urtekoa dela, guztira 2.000 euro inguru.

Hondakinen Prebentziorako eta Kontsumo Arduratsurako Rezero Fundazioak dio, bestalde, 21 eta 125 euro artean gastatzen direla urtean erabili eta botatzekoak diren produktuak erosteko.

Horrekin batera, Facuak egindako azterlan baten arabera, ezaugarri bereko konpresa-pakete baten prezioa %400 ere alda daiteke, markaren edo merkaturatzen den establezimenduaren arabera. Tanpoien kasuan, diferentzia maximoa %185,3koa da.

Aholkua: BEZa murriztea

Txosten horrek gomendio batzuk ematen ditu hilekoaren pobreziaren eragina murrizteko; besteak beste, produktu hauei aplikatutako BEZa ezabatzea edo gutxitzea, puntu estrategikoetan produktuak doan banatzea edo 24 orduz irekita dauden komunak eta zerbitzu publikoak mantentzea.

Hilekoari lotutako produktuei BEZa murriztea eztabaidagai izan da azken asteotan Estatu espainiarrean, Madrilgo Berdintasun sailak neurri hau aplikatu asmo zuelako berriki onartu duen Abortuaren Legean. Azkenean, baina, testutik kanpo geratu zen puntu hau.

Beatriz Artolazabalen hitzetan, «edozein pertsonak izan behar du aukera hilekoa modu duinean kudeatzeko, lotsarik eta estigmatizaziorik gabe. Eta normalizaziorako bide horretan, funtsezkoa da osasun publikoko gai gisa kudeatzeak ekar ditzakeen arazoak interpretatzea, oinarrizko eskubideei eragiten dietenak; eta hala jasotzen dute NBEk definitutako Garapen Iraunkorreko Helburu batzuek».