Kidnappers lurmuturra, Lurraren aroak eta zangaren hegaldia

Clifton-en eta Kidnappers lurmuturraren arteko zortzi kilometroko kostaldea labarrek zeharkatzen dute. Historia luze bat kontatzen duten liburu ireki bateko orrialdeak dira, harrizko estratuetan idatzitako historia. Duela 5 milioi urte sortu zen lurraren historia hori dramatismo sakonez eta edertasun bereziz jantzi dute jarduera tektonikoak, sismikotasunak eta itsas mailako aldaketek. Gainera, bizitza ikusgarritasun harrigarriz agertzen den lurralde bat da, ibilbidearen amaieran Australiako zangen kolonia zabala daukana.

Hawke-ko badia zulo handi bat da, Zeelanda Berriko Ipar Uhartean, ekialdeko kostaldeko erliebe erregularra hausten duena. Itsasoaren sarrera luze eta zabal hau iparraldetik hasten da Mahia penintsulan, eta hegoaldetik ixten da hondartzetan eta Cliftongo itsaslabarretan. Hawke’s Bay eskualdearen iparraldeko erdia hartzen du. Eskualde interesgarria da mahasti eta ardo bikainengatik. Eta hor da Napier hiria ere, art deco arkitekturaren erakusketa bat. Erakargarriak falta ez zaizkion arren, kanpotarrek gutxi bisitatzen dute, uhartearen erdialdeko gune geotermikoek liluraturik.

Badiaren kosta lerroak 180 kilometro inguru ditu. Ozeanoaren eraginpean dago, malkartsua da eta hondartza luze eta estuek trazatzen dute. Bizirik dirauten hondartzak dira, ekialdean itsasoaren mehatxupean daudenak, eta garaiera handia duten labarrez itxiak. Gainean, mendixkak eta mendiak dituen lur berde eta irregular bat dago. Goitik paseatzean, bista galdu egiten da horizontean, lehorrean salbu sentituz. Behetik ibiltzean, aldiz, ikara pixka bat sortzen da, beti oin busti sentipenarekin, nahiz eta hondarra lehor egon, eta itsasgora baino lehen garaiz ez irteteko kezkaz. Paisaia horrekin berarekin, are erradikalagoa eta dramatikoagoa da badiaren hegoaldea, letagin itxurako lur irtenune batekin, lekurik enblematiko eta ederrenetako bat dena: Kidnappers lurmuturra.

Paisaiaren dramatismo ia erromantiko horri gehitu behar zaio haren izena, euskaraz Bahitzaileen lurmuturra dena. Izenaren jatorria 1769ko urriaren 15ean kostalde honetan gertatutako bahiketa saiakera baten benetako historian dago. Egun hartan, Endeavour ontzia, Cookek gidatua, badian ainguratuta zegoen, eta maorien talde batek Taiata (12 urteko mutikoa, Tupaiaren iloba) eraman zuen itsasontzitik. Tupaia hau arioi bat zen, Cookek bere eskifaian interprete eta gidari gisa sartu zuen apaiz moduko bat. Ez dakigu zergatik, baina maori talde horrek eraman zuen gaztetxoa. Endeavourreko marinelak tiroka hasi ziren, bahitzaileetako bi hil zituzten, eta mutilak ihes egin eta itsasontzira itzuli ahal izan zuen. Badiaren maori izena poetikoago da, badiak duen formari erantzuten diona: Te Kauwae a Maui, Maui-ren amua, edo Manai ka lani amu magikoa, Maui jainkoak erabili zuena ulua handia harrapatzeko, hau da, “infinituko balea” deitzen zioten arrain itzela.

HONDARTZAKO TRAKTOREA

Kidnappers lurmuturrera iristeak 16 km egitea dakar. Horietatik 12 hondartzakoak dira. Esan bezala, hondartza itsasoaren eta itsaslabarren arteko hareazko eta harrizko korridore estu bat da, itsasgoran desagertzen den lur-zerrenda bat. Lurmuturrerako bidea erraza da, luzea baina laua. Oinez zailtasunik gabe ibil daiteke, baina ondo kalkulatu behar dira denborak, itsasgoraren eta itsasbeheraren gorabeherei dagokienez. Traktorean joatea da aukera. Plaza aldez aurretik erreserbatu eta Clifton hondartzatik ateratzen da, mareak arazorik sor ez dezan kalkulatutako orduetan. Esperientzia bitxia da. Erritmoa da ibilgailuaren abiadura behartzen duena, pausatua eta lasaia. Eta ibilbidea atoi batean eserita egiten da, hamar pertsonarekin.

Geldialdiak egiten dira, eta harkaitzetan uki daitezke gidariak itsaslabarretako geologiari buruz ematen dituen azalpenak. Bidaia atsegina eta hezigarria da. Alde batetik, traktorearen patxadak paisaiaz gozatzeko aukera ematen du, baita itsasoaren eta kostaldeko itsaslabarren artean harrapatuta egotearen sentsazioa ere. Bestetik, interesgarria da amildegian idatzitako 5 milioi urteko historia geologikoa estratu liburu batean bezala aurkitzea. Hormetan, gainera, denboran zehar jardun duten hainbat faktore ikus daitezke, eta jarduera tektonikoak, sismikotasunak eta itsas mailaren gaineko aldaketek paisaia aldatu dute.

Lehen helburua bete da, hondartzako eta itsaslabarretako paisaia bikainaz gozatzea, bere historia geologikoan sarturik. Orain bigarrena geratzen da, zangen koloniara iristea. Geldialdi pare batean, oso hurbiletik ikusiko ditugu hegazti horietako bi habiak egiten haitz gainean. Baina “plater nagusia” oraindik iristeko dago. Eta, horretarako, oinez ibiltzea eta igotzea geratzen zaigu. Bi kilometroko ibilbidea da, goiko muturrean dagoen lurmuturreraino. Hasierako pikoa egiten da malda, baina laster leuntzen da bidea. Paisaia aldatu egiten da altuera handitu ahala. Itsasoa zure oinetan dago orain, eta begirada zeruertzerantz zabaltzen da. Hogei minututan iritsi gara gure helmugara.

KOLONIA

Hegaztien presentzia nabarmendu egiten da distantzian, ikusi gabe ere. Hazteko bildutako milaka izaki hegodun ez dira isilak, lasai egon arren. Naturaren musika da, beti melodiatsua ez bada ere, horregatik bere edertasun eta xarma puntua izaten duena.

Kidnappers lurmuturrean amodiorako eta ugalketarako elkartzen den espeziea zanga australiarra da; maorieraz takapu, eta Morus serrator deitura zientifiko gisa. Profanoentzat ia bereiztezina bada ere, gure kostaldean bizi den Atlantikokoaren desberdina da: Morus bassanus. Bada hirugarren espezie bat, Morus capensis, Afrikako hegoaldeko kostaldean ohikoa dena. Egia esan, hirurak oso antzekoak dira, bai fisonomiari dagokionez, bai etologiari dagokionez. Denek tamaina handia dute (Atlantikokoa handixeagoa da), hego estu eta luzea, 1,80 inguruko hegal-tamaina dute, denek pikatuan arrantzatzen dute, eta denak kolonia handietan hazten dira.

Hain zuzen ere, azken alderdi horretan nabarmentzen da Kidnappers lurmuturra, munduko koloniarik handiena baita, eta lehorretik erraz irits daiteke bertara. Kolonia handiagoak badira, baina horiek guztiak leku bakartietan daude, hala nola uharteetan edo haitzetan. Kidnappersen 25.000 baino gehiagori buruz hitz egiten ari gara: habietan pausatuak, bikote bila, eztei erritualak eginez, seme-alabak ateraz, koloniaren gainetik hegan eginez... Baina hemen bereziena da, benetan harrigarria, zein hurbil ikus daitezkeen, bi metro eskasera. Ukitu ere egin litezke.

HABIEN ARTEAN

Tentagarria da segurtasun maila gainditzea eta habien artean ibiltzea. Habiak lurrean eraiki dira, lur-goragune txikien gainean. Baina sekretua horretan datza, distantzia errespetatzean eta konfiantza sortzen duen espazio bat ez inbaditzean. Mehatxurik ezak eragiten die belaunaldiz belaunaldi dauden eta egon diren tokian jarraitzea. Gure presentzia guztiz axolagabea zaie, ikusezinak gara haien aurrean, natura eta faunaren behaketa maite duen edonork lortu nahi duen egoera.

Horrela ikusi ahal izatea pribilegio bat da, xehetasun bakoitza prismatiko eta teleobjektiboen beharrik gabe erreparatu ahal izatea: kaputxa horia, mokoaren eta aurpegiaren profil beltza, begiak inguratzen dituen urdina, lerro horiak hanketan eta luma beltza bizkarreko zuri orbangabearen artetik. Eta haien portaera ikusi ahal izatea, eztei-geldialdian lepoak luzatzea, arrain arrantzatu berri batekin habiara iristea, edo hain hurbil dagoen hegaldia, airea zure sorbaldetan pixka bat mugitzen duena. Hipnotizatu egin gaituzte. Zeelanda Berrian bertan beste kolonia batzuk ikus daitezke, baina hain handirik ez. Kidnappers ez da bakarrik berezia, harrigarria da.