Legegintzaldiaren lehen urtea: ekarpenak eta erronkak

Urtebete pasatu da María Chivite Nafarroako Gobernuko presidente izendatu zenetik, EH Bildu Nafarroaren abstentzioari esker, PSN, Geroa Bai eta Zurekin Nafarroak osatutako Gobernua berriz eratzea ahalbidetu baitzen. Nafarroako bigarren indar aurrerakoia gara, eta aritmetikak agindu zuen EH Bildu legegintzaldi honetan are erabakigarriagoa izatea. Bederatzi urte pasatu dira eskuinak Nafarroako Jauregia zapaldu gabe, gehiengo herrikoaren eta Nafarroako langile-klasearen mesedetarako.

Orain, lehen ikasturte politikoaren balantzea egin behar da, zeinak ez ohiko hasiera izan zuen, batez ere epeei dagokienez.

Negoziazio-prozesu trinko baten ondoren, legegintzaldiko lehen akordio handia lortu genuen, urtarrilean 2024rako aurrekontu-akordioa sinatu genuenean. EH Bilduk Nafarroako kontuak nabarmen hobetzea lortu zuen.

Eskubide sozialen arloan, prebentzio komunitariorako, zaintzarako eta gizarteratzeko sistema publiko komunitario bat lehenesten dugu. Hezkuntzan, 0-3 zikloa indartzen eta duintzen jarraitu dugu. Hizkuntza-politikei dagokienez, esan dezakegu gure proposamenei esker gero eta hurbilago gaudela helduen euskalduntzearen doakotasunetik, eta berriz ere bultzada garrantzitsua eman diogu euskarazko hedabideen presentziari eta horiek errealitate berrietara teknologikoki egokitzeari.

Trantsizio energetiko demokratiko, planifikatu eta ordenatuaren aldeko apustua egiten jarraitzen dugu, eta ekarpen garrantzitsuak aurkeztu ditugu autokontsumoaren arloan eta lurralde osoan tokiko komunitate energetikoen sorrera bultzatzeko.

Ikasturte honetako beste une garrantzitsu bat Nafarroako Foru Hobekuntza gaurko errealitatera eguneratzeko ponentzia eratzea izan zen, EH Bilduren aldarrikapen historikoa baita. Espero dugu tresna eraginkorra izatea gure autogobernuan sakontzeko, bortizki erasotua batago, gure eskubide historikoak bezalaxe, Auzitegi Gorenaren epaian beste behin ere egiaztatu ahal izan genuen bezala. Epai horrek Nafarroan aho batez onartu eta aspalditik aldarrikatzen zen trafikoko eskumena eskualdatzeko akordioa baliogabetu zuen. Ez dugu ahaztu behar, aldaketarako data EH Bilduk Estatuko Gobernuarekin adostu zuela. Oztopo ugari eta etengabeen aurrean, akordio zabalak lortzen jarraitzen dugu, frankismoak bidegabeki kendu zizkigun gure eskubide historikoetako bat itzul dakigun.

Duela lau bat hilabete, polizia-indarkeriaren eta eskuin muturreko indarkeriaren lehen biktimak aitortuak izan ziren. Aitorpen garrantzitsua izan zen, eta behar-beharrezko abiapuntua, benetako bizikidetza lortzeko eta mota guztietako indarkerien biktima guztien errespetuan, egian, justizian eta erreparazioan aurrera egiteko.

Ikasturte honetan ekimen ugari egin ditugu, eta, horrez gain, Gobernuaren kontrol-lanetan dihardugu. Ekimen batzuek aurrera egin dute, hala nola Kultura Eskubideei buruzko Foru Legearen aldaketa, gure kulturarako «zoru-klausula» bat ezarriz, zeina babestuta geratuko baita balizko murrizketetatik.

Ikasturte politikoa amaitzeko, fiskalitate-mahai bat sortu genuen, Gobernuko taldeek eta EH Bilduk osatua. Horrela, gure azken aurrekontu-akordioan jasotako puntuetako bat bete zen. Horri esker, pertsona guztiei 1.080 euroko gutxieneko pentsioa bermatuko dieten tresna fiskalak aztertuko dira eta ehunka mutualisten erreklamazioei nola erantzungo zaien adostuko da.

Halaber, ikusi dugu desadostasun handiak daudela Gobernuaren lehen urteko kudeaketan, hala nola zergen eta hizkuntza-politiken arloan.

Oso kritikoak izan ginen Ogasunak egindako deflaktazio linealarekin, eta oso kritiko izaten jarraitzen dugu laneko errenten eta kapitalaren errenten tratamenduan dauden desberdintasun izugarriekin.

Hizkuntza-eskubideak Nafarroan eremuka zatituta daude oraindik, Gobernuak ez ditu hizkuntza-planak garatzen, eta D eredua ezartzeko protokolo eraginkor baten zain jarraitzen dugu, adostu genuenaren modukoa. Gaur egun, merituei buruzko foru-dekretuaren proiektu bat izapidetzen ari dira, eta horrek agerian uzten du Foru Administrazioan euskararen normalizazioaren gaineko anbizio falta dagoela.

Desadostasun ezagunak izan ditugu hezkuntzaren arloan ere, eta departamentu horrekin hitz egiten jarraitzen dugu.

Legegintzaldi honetan orain dela asko onartutako legeak azkarrago eta anbizio handiagoz garatu beharko lirateke: Tokiko Maparen Legea, Klima-Aldaketari eta Trantsizio Energetikoari buruzkoa, besteak beste.

Batzuek, autokonplazentziaz, urte hau enpleguari dagokionez «bikaina» izan dela, baina, prekarietateak, laneko ezbehar-tasak, lan-gatazkek eta gure industriaren aurkako mehatxuek handitzen jarraitzen dute: Siemens Gamesa, Mondelez, Plásticos Brello...

Chivite presidenteak osasun-sistemaren eraginkortasunari buruz hitz egin du, osasun arloan neurriak txertatu direlako. Argi dago iragarri den eraginkortasun hori ez dela agerikoa: itxarote-zerrendek gainezka jarraitzen dute, pediatra gabeko osasun-eremuak ditugu, espezialisten gabezia larria da eskualdeetako ospitaleetan, udan mediku falta dago... nahiz eta «peoien» gastuaren hazkunde esponentziala eta osasun pribaturako deribazioen kopuruaren bilakaera kezkagarriak izan diren.

Datorren ikasturtean legegintzako ekimen garrantzitsuak eztabaidatzea egokituko zaigu: osasunari buruzko Foru Legea, industriari buruzkoa, despopulazioaren aurkakoa... EH Bildun prest jarraitzen dugu Gobernuarekin hitz egiteko eta negoziatzeko, Nafarroako herritarrentzat baliagarriak izango diren lege aurrerakoiak onartzeko, eta helburu hori lortzeko bidean ekarpen garrantzitsuak egingo ditugulakoan gaude.

Gobernuari eskatzen diogu azeleragailua anbizioz zapaldu dezala, ez baita denborarik galdu behar nafarren beharrei erantzuteko; izan ere, frogatzen jarraituko dugu urratsak eman daitezkeela pertsonak erdigunean jarri eta alderdi interesen gainetik lehenesten direnean. Hori izango da gure ibilbide-orria.