Europarrek zalantzan jartzen dute kirurgian aplikatutako robotika

Robotika bizitzaren gero eta alor gehiagotan ageri da, osasungintzan kasu. Medikuntzaren alorreko robotikak arriskuak eta akatsak murriztea ahalbidetzen du, eta errekuperazio denbora laburragoak eta finantza kostu baxuagoak ditu. Profesionalen iritzia gero eta aldekoagoa den arren, ez da gauza bera gertatzen jendartearen ikuspuntuarekin. Mesfidantza bistakoa da, ikerketa batek ondorioztatu duenez.

Robotikaren inplementazioa gero eta ohikoagoa da bizitzaren alderdi desberdinetan, baina oraindik iritzi kontrajarriak sortzen ditu. A priori, faktore eta argudio positiboak, hala nola berrikuntza, eraginkortasuna, zehaztasuna eta kostuen murrizketa, ez dira gai izan konnotazioak eta kontrako alderdi negatiboak eraisteko, hala nola lanpostuak ezabatzea, inbertsioa, ezartzeko zailtasunak edo horiek erabiltzeko beharrezko prestakuntza. Eztabaida horiek are gehiago nabarmentzen dira osasunaren esparruan, gizarteko iritzi kontrajarrien joera horren isla.

Europako herritarrek ebakuntza kirurgiko medikoetan robotikaren erabilerari buruz duten pertzepzioa ezagutzeko, Kataluniako Unibertsitate Irekiko (UOC) ikerketa talde batek pertsonen motibazio nagusiak eta horrelako gailuekiko konfiantza aztertu ditu, «froga berriak aurkeztu nahi ditugu gizarte ikuspegitik, pazienteei eta herritarrei dagokien aldetik; uneren batean robotak erabiliz ebakuntza kirurgiko bat jaso baitezakete».

Europar Batasuneko 28 herrialdeetako 28.000 pertsona ingururen iritziak aztertu ondoren, lan honen emaitzek kirurgian aplikatutako robotikaren inguruko mesfidantza erakusten dute. Robotak erabiltzen aldez aurretik izandako esperientzia eta erabiltzeko erraztasunaren pertzepzioa horrelako teknika eta gailuekiko konfiantza bultzatzen duten faktoreak dira.

Datuen analisiak erakusten du horrelako gailuekiko mesfidantza sortzen duten motibazioak askotarikoak direla. Esperientziak zeresan handia dauka. «Gure ikerketak agerian uzten du herritarrek kontu arrazionalak hartzen dituztela kontuan, hala nola robotak erabiltzen aldez aurretik izandako esperientzia edo haien erabileran hautemandako erraztasuna», adierazi dute ikerketan aritutako adituek. Adibidez, esperientziaren eragina handiagoa da gizonen artean, 40 eta 54 urte bitarteko pertsonen artean eta hezkuntza maila handiena dutenen artean.

Era berean, balorazio elementu emozionalagoak ere badira eta kirurgiako robotikaren pertzepzio horretan eragina dute: robotikari buruzko informazio orokorra edo lan testuinguruan dituen ondorioei buruzko iritzi egoera orokorra, normalean negatiboa. Bide horretan, Europako herritar asko mesfidati agertu dira robotika horren erabilerarekin, osasun arloko profesionalek eta teknologia berri horiek hartzen dituzten erakundeek trebetasun eta prestakuntza berritzaileak izatea eskatzen duelako eta horrek zalantzak sortzen dituelako. «Erronka konfiantza horren motibazioak lantzea da, osasun arloko profesionalek hautemandako balioespenak eta eragin positiboak herritarrengana zabal daitezen. E-health eta telemedikuntzaren agerpenak asistentzia praktiketan eragiten duen sakoneko aldaketa guztiaren ondorioz, pazientearen iritzia funtsezkoa da», nabarmendu dute ikertzaileek.

Abantailak eta zalantzak

Jendartean gero eta gehiago erabiltzen da robotika, eta osasun arloan beste sektore batzuetan baino azkarrago ezartzen ari da. Are gehiago, kirurgian robotak erabiltzeak (Robot-Assisted Surgery, RAS ingelesezko sigletan) abantaila ugari ditu, kirurgia prozedura konplikatuak dituzten kirurgialariei laguntzeko gai baitira, hain inbaditzaileak ez diren teknikak eta aukerak eskainiz.

Orain arte, ikerketa sozialek nabarmendu izan dituzte RAS teknikek osasunaren profesionalei ematen dizkieten abantailak, hala nola arrisku eta akatsen murrizketa, errekuperazio denbora laburragoak edo finantza kostu baxuagoak. Hala ere, ikuspegi sozialetik eskura dagoen ebidentzia urria da. UOCtik bideratu duten ikerketa Europako herritarrak aztertzen dituen lehenengoetarikoa da, eta hein horretan, «erabilera partikularretatik, kulturetatik edo idiosinkrasietatik haragoko jarrerak» erakusten ditu.

Europarren zalantzak eta mesfidantza ikusita, egileek adierazi dute funtsezkoa dela robotikako estrategia bat ezartzea, sektorearen eta haren interes taldeen helburuekin bat datorrena. «Pazientearekin lerrokatutako estrategiarik gabe, litekeena da edozein robotizazio ekimen etapa pilotuetan gelditzea», gaineratu dute. Horrela, osasun arloan pertsonek robotekiko konfiantza izateko edo ez fidatzeko dituzten arrazoiak ezagututa, osasun politika eraginkorragoak gara daitezke.

Horrelako ikerketen emaitzak oso erabilgarriak dira, osasun arloko estrategia politiko publikoak irizpide objektiboekin ezartzea eta diseinatzea ahalbidetzen baitute. Zehazki, robotikak medikuntzan duen konfiantza sustatzera bideratutako hainbat neurri erakusten ditu lan honek, pazienteen pertzepzioari begira. «Osasunaren teknologien kudeaketan, bizitzako beste alderdi guztietan bezala, kanpo efektuek garrantzia dute. Horregatik, herritarrek RASean konfiantza lantzea guztiz koherentea da e-health bidez ahaldundutako pazientearen ideiarekin».

Izan ere, emaitzek adierazten dute herritarrekiko segurtasun eta konfiantza esparru bat ez sortzeak etorkizuneko garapen teknologikoak geldiaraz ditzakeela. Adibidez, pertsonen osasuna zaintzeko gizarte robot gisa ezagutzen direnen kasuan, pazientearen iritzia ezinbestekoa da hura inplementatu eta ugaltzeko.

«Egia da profesionalen iritzia funtsezkoa dela RASaren erabilgarritasunari buruz, hura ezartzeko estrategiak eta politikak diseinatzeari begira. Baina, aldi berean, egia da politika horietan herritarren konfiantza edo mesfidantza testuinguru batean aurrera egitea ez dela gauza bera», ondorioztatu dute adituek.

Arlo horretan dabiltzanek garbi dutenez, «robotikaren eta osasunean aplikatutako beste teknologia digital askoren arteko lotura hasi besterik ez da egin, eta, beraz, asistentzia jarduerarako konbinazioek aplikazio ugari dituzte».