Euskal presoen askapenaren auzia Parisera eramango duela iragarri du euskal delegaritzak

Gobernu frantsesarekin elkarrizketak blokeatuta ditu euskal delegaritzak; hala ere, 2020an pauso sendoak emango dituela iragarri du, berriro ere elkarrizketei helduta. Presoak askatzeko urratsak emateko eskaera eramango du Parisera.

Foro Sozialak antolatuta, euskal delegazioa eta Gobernu fransesaren Justizia Ministeritzaren artean 2017an abiatutako elkarrizketek orain arte emandakoa eta aurrera begira eman dezaketena jendarteari aurkeztera azaldu dira Donostiako Koldo Mitxelena Kulturunera Mixel Berhokoirigoin bake artisaua eta Anaiz Funosas Bake Bideako presidentea. Teresa Toda izan zuten moderatzailea.

Irakurketa positibo batekin ireki du Todak mahai-ingurua. 2017an Estatu frantseseko espetxeek aurkezten zuten egoera egungoarekin alderatu du, esanez orain hiru urte 21 espetxetan 67 euskal preso zeudela Estatuan sakabanatuta; egun, berriz, 7 kartzelatan 37 euskal preso. Beraz, egoeraren hobekuntza azpimarratu du moderatzaileak.

Hori lortzeko, eta presoen hurbiltzea, DPS estatutuen (Estatu espainiarreko FIESen baliokidea) deuseztatzea eta baldintzapeko askatasunean pausoak ematea lehentasun, «transbertsalitatean» eta «aniztasunean» ardaztutako elkarrizketa aldia abiatu zuen Parisekin, Baionako Deklarazioa bide-orri gisa hartuta.

Gogorarazi dute, bestalde, elkarrizketek gora-beherak izan dituztela, eta egun «blokeo egoera» batean aurkitzen direla esan du Funosasek. Bere esanetan, Gobernuko ordezkariak uko egin dio aipatu hiru lehentasunean neurri gehiago hartzeari, «preso batzuen profilagatik», eta amaitutzat eman du euskal presoei dagokionez egin beharreko bidea. Berokhoirigoinek, aldiz, azpimarratu du beraiek ez dutela bide baten amaiera irudikatzen, etapa batena baizik. «Orain etapa baten muturrera heldu gara. Alde positiboa da lortu ditugula gauza batzuk, baina blokeo egoeran gaude. Orain, ez dira bakarrik salbuespen neurriak, DPS estatutuak eta salbuespen neurriak borrokatu behar, bidea hurrengo etapara eraman nahi dugu, baina ez dugu Estatuarekin kontraturik», azaldu du Berokhoirigoinek.

Hala, euskal delegaritzak abiatu asmo duen etapa berriaren zerumuga euskal preso politikorik gabeko gizartea da. Azpimarratu dutenez, «kontraesankorra» da bake prozesu batean izanda presoek espetxean segitzea. Horregatik, elkarbizitza meta, biktimen aitortza eta erreparazioaz gain, presoen askapena ikusten dute bide. «Bide hori ireki nahi dugu», berretsi dute, gogoraraziz «mundu guztian» aurkitu direla formulak «presoak ez daitezen presondegietan egon. Euskal Herrian ere hortik pasatu beharko dugu». Gainera, gehitu dute justizia trantsizionala landu nahi dutela eta, «horretarako, presoek ezin dute kartzelan egon».

Horregatik, elkarbizitza lortzeko, biktimen aitortza eta erreparazioaz gain, presoen askapena ere ikusten dute bide. «Bide hori ireki nahi dugu», berretsi zuten

Fiskaltzaren blokeoak

Beste behin, Fiskaltzaren jarrerari buruzko kezkak agertu dira Koldo Mitxelenako aretoan. Epaitegiek preso bat hurbiltzeko –kasurako– erabakia hartzen badu ere, Fiskaltzak egoera iraultzea lortzen du helegiteen bitartez, eta justizia erabaki horiek blokeatzen ditu. Jarrera aldaketa batek, segurtatu dute, baldintzapeko askatasuna edo presoen zigorraren etendura lortzea ahalbidetuko luke; besteak beste, Xistor Haranburu, Lorentxa Beyiradi edo Ibon Fernandez aipatu dituzte.