«No tengo que hablar vasco», mila aldiz kopiatua
1966an Tolosako Bedaion ia inork ez zekien erdaraz, baina haur batek mila aldiz kopiatu behar izan zuen «En la escuela no tengo que hablar vasco». Euskaldunek jasotako zigor ugarien adibide bat da, Kike Amonarrizek ekarria. Kontatu digunez, inoiz ez du txio batekin halako oihartzunik izan.
‘Herritarrak ez gutxietsi, eskubideak guztiontzat’ leloarekin manifestazioa deitu du Kontseiluak larunbat honetarako, Iruñean. Atxikimendu aunitz biltzen ari da deialdia, tartean Kike Amonarriz Topaguneko eta Galtzaundiko lehendakariarena. Maiatzaren 7an, 17.30ean Antoniutti parkean elkartzera animatzearekin batera, honako txio hau ere idatzi du euskaltzaleak:
“En la escuela no tengo que hablar vasco”
— Kike Amonarriz (@KikeAmonarriz) May 2, 2022
Bedaio (Tolosa) 1966.
Garai hartan auzoan ia inork ez zekien erdaraz, baina esaldia, zigor gisa, 1000!!! aldiz kopiatu behar izan zuen 12 urteko ikasleak.
(Lagun batek bidalitako argazkia)#Euskara pic.twitter.com/mpZ1Erlwbu
NAIZi kontatu dionez, lagun batek erakutsi zion argazkia, eta segituan bururatu zitzaion ederra litzatekeela twitterren zabaltzeko. Adiskideari baimena eskatu eta hala egin zuen, baina etorriko zen erreakzio kate luzea batere espero gabe.
«Flipatuta nago zein zabalkunde izan duen, ez dut halakorik ezagutu», aitortu digu. Euskal Herritik soilik ez, Katalunia, Asturias eta herri gehiagotatik ere iritsi dira komentarioak eta lekukotza ederrak, baita errealitatearen ukazio «mundialak» ere: ‘Eso es mentira’.
Gaurko gazteei ezezaguna suerta dakieke agian, baina garai batean ohikoa zen euskaraz aritzeagatik zigortzea, eta Amonarrizen mezua irakurrita batek baino gehiagok berritu ditu oroitzapenak, edo etxean aditutako kontuak.
Frankismoan euskara debekatu zenetik 85 urte pasatu direla gogoratu, eta artikulu bat plazaratu du Francesc Bonastrek:
— Francesc Bonastre (@FraBonastre) May 2, 2022
Pello Salaburuk hala erantzun dio, beste dokumentu bat atxikiz:
Egia, baina kasu: Euskal Herriaz mintzatuz, egoera desberdina zen Iparraldean. Eta Nafarroan ere. Nori berea. Hau eman zidan niri Nafarroako Diputazio frankistak. Eta 200 pta. Euskara jakiteagatik. Konparazioa: garai hartan etxean pta 1 ematen zidaten igandeetan pic.twitter.com/EKNZqtL0Yo
— pello salaburu (@psalaburu) May 3, 2022
Gertatu zenari ‘Gernika kulturala’ deitu dio Jon Maiak. Eta, tamalez, garai hartan guraso eta aiton-amonek hizkuntza mantentzeko eta transmititzeko zailtasun nabarmenak izan zituztela ekarri du gogora Izaskun Kamiruagak.
«Zenbat horrelako, eta gainera Tolosara jaitsi eta hangoek ere burla», partekatu du Onintzak. «Eskerrak gauzak onerako, asko aldatu diren».
Juan Carlos Borboikoaren esaldia oroitu duenik ere izan da: «El castellano nunca fue lengua de imposición».
Intxortak film bat gomendatu du: ‘Las llaves de la memoria’.
Peninsulan egon zen sarraski cultural eta linguistiko bortitzena gure anai-arreba andaluziarrak jasan zuten, "Las llaves de la memoria".https://t.co/8X6Qtv1s3X
— Intxorta (@IntxortaGorria) May 2, 2022
Antoni Gaudi arkitekto ospetsuari gertatua oroitu du beste txiolari batek. 1924an atxilotu zuen poliziari gaztelaniaz mintzatzeari uko egiteagatik. Ordu batzuk eman zituen ziegan eta isun bat ordaindu behar izan zuen.
Urruneko kontuak dirudite, baina badute gaurkotasuna. Horren erakusgarri dira larunbatean Iruñean salatuko diren euskaldunen eskubide urraketak. Ezin ukatu hala ere aitzinera goazenik, euskararen erabileran, ezagutzan zein aldekotasunean. Eta hori indartzera etorriko da ostegun honetan Durangon aurkeztuko den Euskaraldia.