Pablo Gonzalez espetxeratu zutenetik urtebete igarota, askatasun eske

Gaur urtebete da Pablo Gonzalez euskal kazetaria preso sartu zutela, Poloniako Barne Segurtasuneko Agentziak Errusiarentzat espioitza jarduerak egitea leporatuta. Amnistia Internazionalak Poloniako fiskaltza nagusiari eskatu dio Gonzalez epaiketa egin arte aske uzteko.

Amnistia Internazionalak (AI) isolamendu erregimena bertan behera uztea eta Pablo Gonzalez kazetaria aske uztea eskatu du. Duela urtebete kartzelatu zuten Polonian, «Errusiako inteligentzia militarrarentzat espioitza» egitea leporatuta, Ukrainako gerraren ondorioz errefuxiatuen krisiari aurre egiten ari zenean.

Gonzalez iazko otsailaren 27tik 28rako gauean atxilotu zuten Przemysl-en, Polonia-Ukraina mugan, Barne Segurtasuneko Agentziak (ABW)  Errusiarako espioitza jarduerak leporatzen dizkiola eta, hamar urte arteko kartzela zigorra ezar diezaiokete.

Hasierako atxiloketa, hiru hilabetekoa, luzatzen joan da, eta pasatu den otsailaren 15ean Przemysl eskualdeko auzitegiak maiatzaren 24ra arte mantendu zuen atxilotze agindua. Amnistia Internazionalak kezka agertu dio Poloniako fiskal nagusiari, bakartasun erregimeneko baldintzengatik, eta aske uzteko eskatu dio epaiketaren eguna zehaztu bitartean.

Gonzalezek bere abokatuarekin harreman arrunta izan dezakeen arren eta Espainiako kontsulak Polonian bisitatu duen arren, ez zuen ofiziozko abokatuaren laguntzarik izan atxilotu eta 16 egunera arte. Arreta hori bereziki garrantzitsua da behar bezalako bermeak izango dituen prozesu bat burutzeko, giza eskubideen aldeko erakundeak deitoratu zuenez.

«Atxilotuek, baita Poliziaren zaintzapean edo epaiketaren zain dauden prebentziozko espetxealdian daudenek ere, arrazoizko erraztasun guztiak jaso behar dituzte senideekin eta lagunekin komunikatzeko eta haien bisitak jasotzeko», gogorarazi du AIk ohar batean.

Atxiloketa prebentiboak

«Polonian, atxiloketa prebentiboa askotan erabiltzen da. Fiskaltzak aurkeztutako behin-behineko atxiloketa eskaerak onartzeko eta luzatzeko nolabaiteko automatismoa dago», esan zion Efe albiste agentziari Zuzanna Nowicka Giza Eskubideetarako Helsinki Fundazioko abokatuak.

Nabarmendu zuenez, fundazioak Gonzalezen kasua lehenago aipatu bazuen ere, ez dago bertan inplikatuta, eta, Fiskaltza Nazionalak eta Barne Segurtasuneko Agentziak  egindako ikerketaren sekretua dela eta, ezin ditu kazetariaren aurkako balizko frogak ebaluatu.

Nowickak adierazi zuen Poloniako sistema judizialak arazo bat duela prebentziozko atxiloketaren erabilerarekin. Gaineratu zuenez, Giza Eskubideen Europako Auzitegiak ere salatu zuen Poloniak «arazo sistemikoa» duela «atxiloketak aplikatzearekin, eta ez soilik noizbehinkakoa».

«Larritasun minimoko kasu bat egon beharko litzateke. Azken finean, prebentzio neurriak daude, hala nola fidantzapeko askatasuna, Poliziaren zaintza edo, besterik gabe, herrialdetik irteteko debekua. Lehenik eta behin, prebentzio neurri erosoena aplikatu behar litzateke», esan zuen.

Gonzalezek banakako ziega batean eman zuen urtearen zatirik handiena, eta komunikatzeko aukera gutxi zituen. Irailean, Giza Eskubideen Europako Auzitegira eraman zuten bere kasua, eta Poloniako herriaren defendatzailearen aurrean ere aurkeztu zuen salaketa.

Ez lehenengoa, ez azkena

Gonzalezen kasuaz gain, beste kazetari batzuei ere leporatu diete espioitza, eta beste lanbide eta nazionalitate batzuetako dozenaka lagun atxilotu edo kanporatu dituzte Poloniatik azken urteotan, ustez Moskuko inteligentzia zerbitzuentzat lan egiteagatik.

Inbasioaren aurretik, Poloniako zerbitzu bereziek infiltratu txinatarren, bielorrusiarren eta errusiarren aurka zuten jarduera porrokatua zen. Baina 2022ko otsailetik aurrera neurri gogorragoak hartu zituzten, eta ez da hilabeterik igarotzen norbait salatari edo espioi bezala identifikatu gabe. Hala ere, aspaldi abiatutako joeraren jarraipena besterik ez da hau. 2014an Leonid Sviridoc kazetari errusiarra Poloniatik kanporatua izan zen Barne Segurtasun Agentziaren agindupean.

Gainera, Schengeni lurralde osora sartzea debekatu zioten, bere jarduerak «Poloniaren kalterako eta Estatuaren segurtasunerako mehatxu» zirela argudiatuz, baina erabakiaren arrazoiak zehaztu gabe. Sviridoven abokatuak behin eta berriz esan zuen bere bezeroaren kanporatzeak ez zuela zerikusirik espioitzarekin. Gertakaria gertatu eta sei urtera, Sviridovek 12.700 euro barkatzeko eta konpentsatzeko eskatu zuen. Auzitegiak ezetsi egin zuen bere eskakizuna.