NEIKER-Tecnalia, Lakuako Gobernuko Ekonomiaren Garapen eta Lehiakortasun Sailari atxikitako irabazi-asmorik gabeko sozietate publikoa, aitzindaria izan zen BSE detektatzeko proba azkarrak abian jartzen. NEIKERek Derion dituen instalazioetan biosegurtasun- aila handiko laborategi bat sortzea erabaki zuten, arrisku handiko agente infekziosoekin azterketak egin ahal izateko.

NEIKEReko Animalien Osasun Sailean 90eko hamarkadatik ari ziren behien entzefalopatia espongiformea (BSE), behien aziendari eragiten diona, eta ardi eta ahuntz aziendari eragiten dion scrapie edo 'dardara' deritzona diagnostikatzen. Hasiera batean, gaixotasun horien zaintza pasiboa egin zen analisi histopatologikoen bidez, baina 2001. urtetik aurrera, espainiar Estatuan BSEen lehen kasua detektatu eta 'behi eroen' krisia hasi ondoren, zaintza aktiboko programa bat aplikatu zen proba azkarren bidez, patologia horiek eragiten dituen proteina prionikoa nerbio sistema zentraleko ehunean detektatzean oinarrituta, eta, zehazkiago, enbor entzefalikoko ehunean.

Zaintza aktiboa 2001eko urtarrilean sartu zen indarrean, hildako abere osasuntsuentzat, eta urte bereko uztailean, abere arriskutsuei zuzenduta. Guztira, 110 milioi abelburu baino gehiago testatu ziren Europar Batasunean 2001etik 2014ra. Aldi berean, NEIKERen guztira 283.953 behi, 6.764 ardi eta 451 ahuntz aztertu ziren.

Elkarrizketa GARAn

2010eko martxoaren 28an, laborategietako Animalien Osasun Saileko buru Ramon Justeri egindako elkarrizketa argitaratu zuen GARAk. Entzefalopatia kutsakorren bilakaerari buruzko 2001-2009 aldiko balantze-txostenaren argitalpenaren harira sortu zen ‘behi eroen’ krisia.

Laborategietako arduradunek egindako lana nabarmendu zuen Justek elkarrizketan, eta krisia Animalien Osasunaren historia berria markatu zuen fenomeno soziala izan zela adierazi, herritarren osasun arriskuen prebentzioan elementu kritiko gisa.

2010eko hamarkadan, NEIKERek hogei BSE kasu eta hamazazpi scrapie kasu detektatu zituen EAEn hildako edo ustiategian hildako animalietan, Algeteko (Madril) Albaitaritza Laborategi Zentralak berretsita.

NEIKERen BSEen kasu positiboen detekzioaren bilakaera espainiar Estatuan eta Europan izandako bilakaeraren paretsua izan zen. 2001ean atzemandako hasierako kasuetatik hasi eta 2003an jo zuen goia, bost BSE kasu izan baitziren. Ondoren, kasuen kopurua murrizten joan zen 2007. urtera arte, urte horretan detektatu baitzen azken kasua.

Scrapie kasuen bilakaerari dagokionez, intzidentzia gehien 2003an detektatu ziren, baina gero kasu gehiago atzeman ziren, azken biak 2017ko lehen hiruhilekoan, eta horrek patologia horien zaintzan «guardia ez jaistea» gomendatzen zuen.

Ekoizpen animalien osasun egoera onaren garrantzia azpimarratu zuten NEIKER-Tecnaliako arduradunek. Ez bakarrik ondorio ekonomikoengatik eta zerbitzuak bermatzeko, lau giza gaixotasun infekziosoetatik hiru animalietatik datozelako baizik, ohartarazi zuten.

Zehaztu zutenez, «BSE izateko arriskuan dauden behien produkturik ez da giza kontsumorako erabiltzen, laborategiko probak negatiboak izan gabe».