1990eko irailaren 19an, aurreko egunean Poliziak tiro eginda zendu zen Mikel Castillo gaztearen heriotzaren berri emanez ireki zuen egunkaria 'Egin'-ek. Iruindarra 23 urte zituela hil zen, Nafarroako hiriburuko Karmen kalean polizia batek tiro egin ondoren. Honela zioen kronikak: «Gertakariak goizeko 09.30ean izan ziren, Iruñeko Zumalakarregi Atariaren inguruan. Bertsio ofizialaren arabera, Poliziaren Goi Mailako Kidegoko Ikertzaile Taldeko bi inspektore Seat 133 ibilgailu berde batera hurbildu ziren. Mikel Castillo, Bautista Barandalla eta Alberto Ilundain zeuden ibilgailu horretan. Aipatu iturrien arabera, hiru gazteek ETAren talde legal bat osatzen zuten eta zain zeuden droga-trafikatzaile baten aurka atentatua egiteko».

«Ikuskatzaileek identifikatzeko eskatu zutenean, hiru gazteak ibilgailutik atera ziren eta Mikel Castillok pistola bat erabili zuen. Inspektore batek armatik heldu zion eta, bien artean borroka egin ondoren, gazteak ihes egitea lortu zuen Karmengo kaletik harresietarantz», jarraitzen zuen kontakizunak. «Poliziak distantzia txikira jarraitu zion, tiroak eginez, haietako batek bizkarrean jo zuen arte. Gobernuaren Ordezkaritzak ziurtatu zuen gazteak pistola bat zeramala eskuetan; aldiz, lekuko batzuek komunikabideei azaldu zieten ez zeramala armarik».

Lau urte geroago, ez zen hildakorik izan. Hala ere, beste indar armatu batek, kasu honetan Guardia Zibilak, Nafarroa Oinez-en aurka egin zuen bortizki, Beran, Labiaga ikastolari laguntzeko bertan ospatu zen jaian.

'Egin'-en kronikak gogorarazten du egun hartan 80.000 pertsona baino gehiago bildu zirela Nafarroako udalerrian, eta jaieguna izan behar zuena «ikuskizun dantesko» bihurtu zela. «Gaueko azken orduan, Labiaga ikastolan inork ez zekien azaltzen zer gertatu zen gorputz militarreko dozenaka dotazio jai-esparruan agertzeko eta kargatzen hasteko».

Artikuluak jasotzen duen bezala, arratsalde erdian istilu bat izan zen gazteen eta Guardia Zibilaren artean, «eta ikastolaren esku-hartzeari esker, ez zen gehiagora iritsi». Hala ere, istiluak 19.30 aldera berrabiatu ziren Berako kaleetan. DYAren arabera, Guardia Zibilak ke-poteak eta gomazko pilotak erabili zituen. «Herria benetako tranpa bihurtu zen milaka pertsonarentzat». Azkenean, 50 zauritu baino gehiago Lesakara, Irunera eta Donostiako ospitalera eraman zituzten, baita ikastolara bertara ere. Ikastola bat-bateko sorospen-postu bihurtu zen.

Erreferenduma Eskozian

Irudi horiek ez datoz bat egun berean, baina bi hamarkada geroago, Eskozian ikusiko zirenekin. 2014ko irailaren 18an eskoziarrak hautetsontzietara joan ziren euren etorkizuna erabakitzera. Europako azken hamarkadatako gertaera politiko garrantzitsuenetako bat izan zen. «Erakusketa demokratikoa Eskozian», zioen hurrengo eguneko GARAren azalak.

Egun hartan, bi urte baino gehiago iraun zuen kanpaina bat burutu zen, eta egunkari honek arreta bereziarekin jarraitu zuen. Izan ere, azken 12 hilabeteetan korrespontsal bat izan zuen Edinburgon (lerro hauek idazten dituen berbera), eta azken astean zuzendaria, beste kazetari bat eta argazkilari bat lehorreratu ziren Eskoziako hiriburuan. Hedapen hori irailaren 19an eskainitako lehen zortzi orrialdeetan gorpuztu zen; tartean ziren Craigmillar langile-auzotik idatziak, Royal Mile-ren luxutik idatziak, eta editorial adierazgarri bat: «Antes del recuento ya hay una vencedora».

Izan ere, papera inprimategira joan zenean oraindik ez ziren ezagutzen bozketaren emaitzak. Baina hor zegoen NAIZ. Eskoziako hauteslekuek ateak itxi zituzten eta hauteslekuak 32 eskualde-barrutietan ireki ziren zenbaketarako. Handik, Edinburgotik gertu zegoen Royal Highland Centre eragiketa-unitate zentralera bidali ziren datuak, eta NAIZek zuzenean jarraitu zuen zenbaketa.

Benetako autodeterminazio-ariketa batean, % 85 inguruko parte-hartzearekin, eskoziarrek «Eskoziak herrialde independentea izan behar al luke?» galderari erantzun zioten. Ezetza nagusitu zen botoen % 55,3rekin, eta % 44,7k independentziaren alde egin zuten. «Nazio desberdin bat», idatzi zuen Iñaki Soto GARAko zuzendariak.