2004ko azaroaren 1ean, milaka uruguaitar kalera atera ziren Frente Amplio ezkerreko koalizioaren garaipena ospatzeko. Zenbaketa amaitu gabe zegoen arren, ordurako Tabare Vazquez hautagaiaren garaipenak argia ematen zuen.

Hala ere, Hauteskunde Gorteak uko egin zion hauteskundeak ofizial egiteari, milaka boto falta zirela iragarriz. Fronte Zabalak gogor kritikatu zuen maniobra hori, uste zuelako zalantzan jarri nahi zuela hautetsontzietan lortutako garaipen legitimoa, aurkariek eta erakundeek aitortua.

Hauteskunde Gorteak astebete baino gehiago behar izan zuen emaitza ofizial egiteko; izan ere, gehiengo osoa lortzeko, baldintza berezi batean zeuden 32.000 lagunetatik («voto observado» delakoa) soilik 708 Fronte Zabalarenak zirela egiaztatzea falta omen zen. Estatistikoki, saihetsezina zen ziurtasuna zegoen, eta emaitza ofizialak azaroaren 6an entregatuta berretsi zen iragarpena. Tabare Vazquezek 1.124.761 herritarren botoa lortu zuen, gaitutako 2.229.611 herritarren artean, eta azaroaren 8an izendatu zuten ofizialki presidente.

2005eko martxoaren 1ean, Tabare Vazquezek presidentetza hartu zuen, eta alternantzia garrantzitsua gertatu zen, ezkerraren estreinaldia izan zelako eta Uruguaiko historian lehen aldiz, autoritate-aldiak kontuan hartu gabe, gobernua ez zuelako alderdi tradizionaletako batek beteko: alegia, ez Partido Colorado-k eta ez Partido Nacional-ek.

Dilma Rousseff, gerrillari izatetik presidente izatera

2010ean, Brasilek botoen % 56rekin aukeratu zuen Dilma Rousseff presidente berria.  Lehen emakumea. Bere aurkariak, Jose Serrak, botoen % 44rekin konformatu behar izan zuen, bozkatzea derrigorrezkoa izan arren, abstentzioa % 21,5eraino iritsi zen herrialde batean. Garaipenaren hitzaldian, lehen promesak pobrezia desagerraraztea, gizonen eta emakumeen arteko berdintasun eraginkorra eta Lula presidente ohiaren ondarea ohoratzea izan ziren. Haren lana sendotuko zuela agindu zuen.

Brasilgo presidentetzarako hauteskundeek plebiszitu izaera nabarmena izan zuten «Lularen aroari» buruz. Izan ere, Lulak Rousseff oinordeko izendatzean, harengan bere ondarea jartzeaz gainera, Lula kanpainan pertsonalki inplikatu zen, bere karisma aparta eta sedukzio-gaitasun handia erakutsiz.

Dilma Rousseffek, Lularen azken bost urteetako kabineteburuak, bere lekukoa hartu zuen: gorakada ekonomiko geldiezina eta munduan proiekzioa sustatu zituen, Brasilek «futbolarien herrialde» izateari utzi ziezaion eta besteei gailenduko zitzaien herrialde erraldoi bihur zedin. Rousseffek Lularengandik jaso zuen herentzia politikoak oinarri sendoak zituen, Gobernuaren efizientzia azpimarratuz, lehengaiak bezalako sektore estrategikoetan arlo publikoa gailenduz, herrialdearen azpiegitura zaharra modernizatuz, eta Brasil gero eta multipolarragoa den mundu batean potentzia erregional eta funtsezko eragile bihurtu duen kanpo-politika irudimentsuarekin garatuak. Baina egiteko asko zegoen, baita brasildarren eguneroko bizitzan ere.

Dilma Rousseff 2011ko urtarrilaren 1ean izendatu zuten Brasilgo historiako lehen emakume presidente. Baina historiak beste irakaspen argigarri batzuk ere utzi zizkigun: «Rousseff kamarada», preso politiko ohia eta aurreko mendeko 70eko hamarkadako kolpismo militarraren pean torturen biktima, hainbeste borrokatu zuen herrialdeko lider bihurtu zen. Eta munduko emakumerik boteretsuena izatera pasatu zen. Rousseff presidenteak, Brasil eta bere herritarrak ordezkatzeaz gain, Latinoamerikako herrialde erabakigarrieneko prozesu demokratikoaren eta erreforma sozialen sendotzea ere ordezkatzen zuen.

Dilma Rousseffen agintaldiak 2016ko abuztuaren 31ra arte iraun zuen, orduan bere aurkako zentsura-mozio bat gailendu baitzen, bere gobernuari estatuko bankuen maileguak hartzea leporatuz, kontu publikoetan zuloak estaltzeko Parlamentuari galdetu gabe. Kontua ez da ustelkeria, arau fiskalen urraketa baizik, aurrekontu-defizita makillatuz.

Rousseffek une oro ukatu zituen salaketak, eta bere defentsak adierazi zuen salaketa horiek ez zirela nahikoa presidente bat errepublikatik aldentzea bezain neurri zorrotza hartzeko. Baina horrela gertatu zen, eta Rousseff presidentetzatik atera zenean, 2003an Lula da Silvarekin hasi zen PTren 13 urteko gobernuei amaiera eman zitzaien. Baina hori 2022an aldatu zen.

Lularen itzulera

2022ko urriaren 30ean egin zen presidentetzarako hauteskundeen bigarren itzulia, eta Lula da Silva eta Jair Bolsonaro izan ziren aurrez aurre. Lehenengoak irabazi zuen, botoen % 50.9rekin; 60 milioi boto pasatxo lortu zituen. Bi egunez jendaurrean agertu gabe egon ondoren, azaroaren 1ean Bolsonarok isiltasuna hautsi zuen hauteskundeetako porrotaren ondoren, mezu lakoniko batekin: ez zuen emaitzarik aipatu, ez zuen Luiz Inacio Lula da Silvaren aurkako porrota onartu, eta are gutxiago hura zoriondu; legea beteko zuela besterik ez zuen esan.

Trumpen imitatzaile gisa, bere jarrerak errepide blokeoetako dei kolpistak bultzatu zituen, epaileek eta gobernadoreek geldiarazi zuten ‘Kapitolioari eraso’ bertsio berri baten saiakeran. Azkenik, Bolsonarok, bere presidenteordeak bezala, uko egin zion botere-eskualdatzean parte hartzeari, eta AEBetara joan zen bere ondorengoak kargua hartu bezperan.

Nolanahi ere, ez Bolsonarok ezta kartzelara eraman zuten maniobra judizialek ere, ez zuten eragotzi Luiz Inacio Lula da Silvak Brasilgo presidente kargua berriro hartzea 2023ko urtarrilaren 1ean.