Txoli Mateos
Txoli Mateos
Soziologoa

Egiturazkoa

Gaztetan mugimendu feministan genbiltzanok «bollera» berba ez genuen maite. Izan ere, irain gisa erabiltzen zuten orientabide sexual zilegi bakarra dagoela uste zutenek. Zer diren gauzak, egun Bollo Topaketak antolatzen dira! Anekdota hutsa izan liteke, baina uste dut adibide horrek ondo adierazten duela nola aldatzen diren gizartean eragin nahi duen edozein erakunderen diskurtsoak. Ia-ia oharkabean.

Pentsamolde marxistatik heredatu dugun ideia da arazo sozialak «egiturazkoak» edo estrukturalak direla. Feminismoak, adibidez, kontzeptu hori erabiltzen du salatzeko indarkeria matxista sakonki errotua dagoela patriarkala den antolaketa sozialean. Hala, arazo bat egiturazkoa da sinesmenek, instituzio ekonomikoek, politikoek eta kulturalek osatzen duten sistemaren zati edo isla denean. Ezin da, beraz, borondate hutsaren bidez konpondu.

Nago «egiturazkoa» kontzeptua larregi erabiltzen dela mugimendu eraldatzaileetan. Ezinbestekoa da gertaera sozialen marko teorikoa argitzea, dudarik ez. Baina, zuzena izanda ere, diskurtsoaren eraginkortasuna neurtzea ez legoke gaizki. Hona nire zalantza: zer onura dakarkio eztabaida sozialari arazo bati «egiturazkoa» etiketa jartzeak? Jendeak hobeto ulertzen du non dagoen gatazkaren muina? Errazago biltzen da mobilizaziora? Logika onean, behin eta berriz adierazten badugu arazoak egiturazkoak direla, badirudi Iraultza Handiaren zain geratu behar dugula. Edo, arazoa egiturazkoa denez, derrigorrezkoa dela jardun erradikalagoa. Mantra moduko bat bihurtu da eta irudi lezake erabateko sententzia adierazten duela: hau egiturazkoa da; beraz, egiten denak ezer gutxirako balio du. Ondorioetako bat da pentsatzea autoantolakuntzaren eskutik bakarrik etorriko dela egoera berria. Beste ondorio bat ezkortasuna da. Eguneroko lan politikoaren bidez lortutako aldaketa txikiei garrantzia kentzen zaie horrela. Eta hori guztia ia-ia oharkabean.

Irudipena dut «egiturazkoa» kontzeptua gehiegi eta gaizki erabiltzen dela.

Bilatu