Minutuero 350.000 txio argitaratzen dira Twitterren, 500 milioi egunean. Horrek esan nahi du urtero 200.000 milioi txio inguruk betetzen dutela sare soziala. Gehienek irudiak edo infografiak izaten dituzte, baina gutxi dira horiek egile-eskubiderik ez dituztela egiaztatzeaz arduratzen diren erabiltzaileak. Europako enpresa batzuek badakite hori, eta Interneten asko erabiltzen diren irudi bankuak erosten espezializatu dira, eta, beraz, jabetza intelektualeko eskubideak eskuratu dituzte. Abokatuen bulegoak kontratatzen dituzte eta sareak arakatzen dituzte gero internautei erreklamazio ekonomikoak eskatzeko.

Duela aste batzuk, David Bravo abokatuak Twitterreko hari batean salatu zituen oinarri legaleko praktika horiek. Eta eztabaida sortu zuen.

Eduard Blasi UOC Kataluniako Unibertsitate Irekiko Datuen Babeserako graduondoko irakaslearen arabera, «jabetza Intelektualaren Legearekin sormen lanak babesteko dauden arauak existitzen jarraitu behar dute, egileen lanak babestu behar direlako. Berehalako mundu honetan, jendeak ez ditu irudien eskubideak egiaztatzen». Izan ere, UOCeko irakasleak gogoratzen duenez, «autore batzuek, beren lanen zabaltzea sustatzen dute: euren sorkuntzak Creative Commons (CC) lizentziarekin jartzen dituzte».

«Banku batzuek irudiak edo infografiak partekatzea errazten dute, batzuetan egiletza aipatzeko baldintzarekin bakarrik. Baina errealitatea da askotan irudi jakin bat bilatzen dugula eta ez dugula CC lizentziarekin aurkitzen. Gerta liteke autoretza ezezaguneko irudi bat nahi izatea. Eta hemen has daitezke arazoak, Interneten aurkitzen dugun argazki bat erabiltzeko tentazioa izan baitezakegu, nahiz eta partekatzeko berariazko baimenik ez izan», gehitu du.

Abokatuen bulegoei erreklamazioak egiteko aukera ematen dien lege-oinarri hori dagoela onartu arren, UOCeko irakasleak adierazi du «agerikoa» dela «egoera garestiak gerta daitezkeela eta gehiegikeriak ekar ditzaketela». «Legegileek egile-eskubideak babesteko legeak idatzi zituztenean, ez zuten Interneteko kasuistikan pentsatu, non irudi-bankuak erosten diren. Legea neurriz kanpo erabili daiteke eta hori kontrolatzea zaila da»,  azaldu du Blasik.

«Gehiegizko erabilera horiek saihestu behar dira», dio Blasik. «Egileak babesaz gozatzen jarraitu behar du eta bere irudia noraino eta noiz erabil daitekeen erabakitzeko aukera izan behar du, baina jabetza intelektuala aldatu egin dute alde digitalak, plataformek eta abarrek. Legegileek pauso bat eman behar dute aurrera, eta arauak aldatu behar dituzte, indargabetu ez daitezen», gaineratu du adituak.

Ez litzateke hau gertatzen den lehen aldia izango. Blasik gogora ekarri du, adibidez, «1/1982 Legea, norberaren irudirako eskubidea babesten duena». «Denok dugu eskubide hori, eta erreklama dezakegu gure irudi pertsonala behar ez bezala edo gehiegikeriaz erabiliz gero. Baina arau hori bertan behera geratzen da pertsona nabarmenak direnean, kargu publiko bat betetzen dutenean eta irudia ekitaldi ireki batean atera denean. Eskubideak, askotan, ez dira absolutuak. Gauza bera gertatzen da datuak babesteko eskubidearekin, batzuetan erori egiten baita beste arau batzuk nagusitzen direlako, hala nola adierazpen edo informazio askatasuna. Zentzu horretan, albisteekin paralelismo bat egin genezake: oso ilustrazio partekatuak direnean, ez litzateke arazorik egon behar (erabiltzen dituenaren aldetik irabazirik ez badago eta informazio gisa soilik partekatzen badira, jakina). Dirua irabazten baduzu, egoera aldatzen da. Informazioa eman edo zabaldu nahi bada, muga batzuk ezar dakizkioke jabetza intelektualari, edo nolabaiteko permisibitatea eman liteke oso irudi partekatuak badira», azaldu du UOCeko irakasleak.

Nolanahi ere, egoera horietan, badirudi gutxien kezkatzen duena egile-eskubideen funtsa dela. «Irudien jatorrizko egile asko seguruenik ez lirateke ados egongo gertatzen denarekin, baina euren lanak saldu ostean kontrola galtzen dute. Erosleak, jabe gisa, kalte-ordaina erreklama dezake bere baimenik gabe irudia erabiltzeagatik. Arazoa praktika hori dirua irabazteko xedearekin egiten denean da», azpimarratu du.

Enpresa horiek erabiltzaile bati dirua eskatu ostean, posible da epaiketara joatea. Baina horrek suposatu lezake auzia atzerrian izatea, bertara joan behar izatea hainbat alditan eta, finean, kasua irabazi arren, garestiago atera daiteke enpresak eskatzen duen dirua ordaintzea baino.

Legedia aldatu arte, Blasiren gomendioa da zuhurtziaz jokatzea: «Edukia Internet bidez partekatu nahi dugunean, merezi du minutu batzuk galtzea eta irudi bat libreki erabil daitekeen ala ez egiaztatzea».