Helduen artean eta, batez ere, nerabeen artean ariketa fisikorik ez egitea osasun-arazo globala da, baina ariketa fisikoa egiteko orduan tentazio ugari sortzen dira, eta kirolerako arropa jantzi eta ariketa fisikoa egitea eragozten dute askotan. Baina nola erabakitzen du gure burmuinak ariketa egin ala ez?

Saguekin egindako esperimentu batek argitu du erabakia orexina izeneko garuneko substantzia kimiko batek eta hura sortzen duten neuronek hartzen dutela, eta aurkikuntza hori gizakiei helaraziz gero, pertsonengan jarduera fisikoa sustatzeko estrategiak garatzen lagun dezakeela aurreratu dute.

Zuricheko (Suitza) ETHko ikertzaileek egindako esperimentuaren emaitzak garrantzitsuak dira; izan ere, Osasunaren Mundu Erakundearen arabera, nerabeen % 80k eta helduen % 27k ez dute ariketa fisiko nahikoa egiten, eta gizentasuna erritmo kezkagarrian hazten ari da herritarren artean.

«Datu horiek gorabehera, pertsona askok lortzen dute etengabe dauden tentazioei aurre egitea eta ariketa nahikoa egitea», dio Denis Burdakov Zuricheko ETHko Neurozientzia katedradunak.

Orexina, mezulari kimikoa

Garunean  dauden ehun substantzia mezulari baino gehiagotako bat da orexina, serotonina edo dopamina diren bezalaxe, baina nahiko berandu aurkitu zuten, duela 25 bat urte. Eta ondorioz, zientzialariak beren funtzioak argitzen ari dira.

Dopamina funtsezko substantzia da motibazio pertsonalerako. «Gure burmuinak dopamina askatzen du, bai jaten dugunean, bai ariketa fisikoa egiten dugunean, baina ez du azaltzen zergatik aukeratzen dugun gauza bat bestearen ordez», dio Burdakovek.

Hori jakiteko, taldeak esperimentu bat asmatu zuen, non saguek libreki aukera zezaketen zortzi aukera desberdinen artean, hamar minutuko probetan. Horien artean, korrika egiteko moduko gurpil bat eta marrubi zaporeko irabiaki estandar bat zeuden.

Esperimentuan, bi sagu multzo erabili zituzten: bata sagu normalekin eta bestea orexina sistema blokeatu zitzaienekin. Orexina-sistema ukigabea zuten saguek denbora bikoitza eman zuten korrika egiteko gurpilean, eta erdia irabiatze-barran, orexina-sistema blokeatua zuten saguen aldean.

Bi taldeen portaera ez zen aldatu zientzialariek saguei korrika egiteko gurpila edo irabiakia bakarrik eskaini zieten esperimentuetan. «Horrek esan nahi du orexina-sistemaren funtzio nagusia ez dela saguak zenbat mugitzen diren edo zenbat jaten duten kontrolatzea», dio Burdakovek.

Orexina, kirolaren alde

«Aitzitik, funtsezkoa dirudi bata eta bestearen artean erabakia hartzeko, bi aukerak eskuragarri daudenean». Orexinarik gabe gabe, erabakiak irabiakiaren alde egiten zuen argi eta garbi, eta saguek uko egiten zioten ariketa egiteari, ikerketak argitzen duenez.

Zuricheko ETHko ikertzaileek emaitza horiek gizakiengan egiaztatzea espero dute, inplikatutako garuneko funtzioak ia berdinak baitira bi espezieetan.

«Burmuina elikagaien kontsumoaren eta jarduera fisikoaren artean nola arbitratzen duen ulertzen badugu, estrategia eraginkorragoak garatu ahal izango ditugu obesitatearen munduko epidemiari eta horrekin lotutako nahasmendu metabolikoei aurre egiteko», dio Daria Peleg-Raibstein Zuricheko ETHko ikertzaile eta azterlanaren egilekideak.