Geurea irla ttipi bat da. Euskal literatura uharte koskor bat baino ez da, itsaso zabal baten epizentroan. Irla honetako lur-jabe beteranoen artean, baina, badaude bidea egin nahian, etxetxo bat altxatu guran dabiltzan naufragoak. Naufrago horiek izan daitezke euren lanak argitara emateko estalperik kausitzen ez duten sortzaileak; naufrago horiek izan daitezke sormena erruz izanagatik ere etorri hori dena gorpuzteko beta hartzen ez dutenak; naufrago horiek izan daitezke dinosauroen artean txinaurriak diren egile gazteak. Etorkizunera begira, orainean dihardutenak. Ekintzaileak. Idazle gazteak. Naufrago hori izan daiteke “Azalberritze bat” (Balea Zuria, 2018) ludira ekarri digun Esti Martinez Diaz de Cerio (Iruñea, 1991).

Bergarako Idazle Eskolan, bazen Lander Garroren inpresio-jokoetatik bestelako irakurketak egiteko gai zen neskatxa bat, azal biguna zuela erakustea naturala zitzaiona, gure gorputzera erabat moldatu ez garela erakusten ziguna, hazten jarraitzea jantzi ezinezko azalekin lotzen zuena. Gaur, Gernikatik, nire idazmahai xume honetatik, euskal literaturak eta letragintzak idazle gazteen iturria gainezka duelako topa egiteko moduan gaudela deritzot, azalberritze epelak bidean daudelako.

Lanaren deitura hartzen duen azalaren funtzioa, hain zuzen, barrukoaren eta kanpokoaren arteko lotura-lana egitea da: kanpokoari barruratzen uztea, barrukoa kanpokotik babestea. Beraz, barrenekoaren eta kanpokoaren arteko dikotomia hori oinarri gisa hartu behar delakoan nago, lanean aurrera egin ahala. Identitatea mintzagai zentrala den honetan, subjektu poetikoaren “ni”-a izaeraren inguruko kezketan murgilduta dago obraren mamian barrena. Nortasunik gabeko sasi-identitateak nonahi dauden egoeran bizitzea suertatu zaigu, eta egoera horren baitan, gaitza da liburuan ageri zaigun subjektuaren eta objektuaren arteko talka ekiditea. Irudiak han eta hemen ditugu, edonon daude, eta ez da erraza nork bere leku naturala aurkitzea; azalaz harago, zinez nork bere burua ezagutzea; nork bere bidea hartzea, eta ez aldamenekoaren zidorra.

Estiloari nahiz langaiei helduz gero, poesia edo olerkigintza bera kontu metalinguistiko bihurtzen du egileak. Beste berba batez: olerkien idazketa, irakurketa, lanketa eta poemak eurak mintzagai bihurtzen ditu, idazten zein hausnartzen dagoen heinean. Halaber, txikitasunen handitasuna ere azpimarratuko nuke; izan ere, idazle nafarrak lirika eta poesia dendetako eskaparateen gisako egoera txikerretan topatzen du. Testuen kadentzia eta erritmoa ere bikain atontzen ditu olerkiz olerki eta tempo egoki horrek asko errazten dio irakurketa hartzaileari.

Oro har, New Orleanseko saxofoi-doinu samur baten gainean idatziriko produktua dela begitandu zait. Azal nadin: aitortza-kutsua dario azalberritze honi, baina neurriz nahiz tentuz eginiko aitortza da. Blues musika bezala. Bluesari egozten diodan balentrietako bat zera da, nostalgia- zein malenkonia-egoeretara garraiatzen zaituela, baina kontrolpean dagoen tristezia-sentimena dela. Ez da desesperantea. Ez da hondamena. Neurrizkoa da. Neurrizko aitortza pertsonal baten parekoa. Neurrizko azalberritze baten parekoa.