Aurten Azoka gosea zegoela pentsa zitekeen, ikusita atzo kulturazaleek nola bete zituzten Landako eta, oro har, Durangoko kaleak. Ilara handiak, Landakoko sarreratik kalerainokoak; abiapuntua, Zetak, ETS, Bulego eta Izaroren erakusmahaiak. Atzo abiatu zen Azoka eta, 58. edizioaren lehen egunean ikusitakoaren arabera, indartsu dator. ”Fantasia Da!” da Durangoko Azokaren aurtengo leloa eta, atzo ikusitakoaren arabera, fantasia errealitatea bihurtzeko aukerak daudela suma daiteke. Hasi baino ez da egin, dena den, eta igandera arte ordu asko, ekitaldi ugari (265 zehazki), aurkezpen dezente eta hitzordu, bazkari, afari eta parranda kontaezinak gelditzen dira.

Nerea Mujikak, Gerediagako presidenteak, inaugurazio ekitaldian aipatu zuen legez, egun hauetan «berriro ere kulturaren topagune bihurtuko da Durango». «Azoka gaztea, bizia eta freskoa izango da aurtengoa -jarraitu zuen-. Eta ikaragarri pozten gaitu horrek. Gazte ugari izango ditugu erakusmahaietan lan berriak erakusten, baita aurkezpenetan edo zuzenekoetan parte hartzen ere».

Eguraldia lagun -fresko egin arren, ez zen euri arrastorik izan egun osoan-, goizeko 10.30etik aurrera eta Landakoko ateak zabaldu orduko, jendez bete ziren euskal kulturaren urteroko plaza nagusiaren egoitza desberdinak -Landakotik aparte, Azoka herriko hainbat puntutara hedatzen da: Plateruena, Zugaza zinema, Musika Eskola, museoak...- eta herriko kaleak.

Azokaren irekierarekin batera, Arbasok antolatutako Euskal Dendak ateak zabaldu zituen atzo. Artisau-sektorearen erakusleihoaren 27. edizioan, artisau kopurua igo egin da, 54ra iritsiz, eta eskaintza handitu da. Bizkaiko sektoreak du ordezkaritza handiena (%62) eta parte-hartzaileetatik 15 Durangon aurkeztu dira lehen aldiz.

Esparza, beterano bat

Jose Mari Esparza, Txalapartaren sortzailea, beste argitaletxeen erakusmahaietan zehar bueltatxo bat ematen aurkitu genuen. Osasun arazoak direla eta, orain Azoka beste modu batera bizi du, lasaiago. Hogei urte bete dira aurten Azoka Landakon errotu zenetik. Asko aldatu da Azoka? «Durangon ez da ezer aldatu eta asko aldatu da. 35 urterekin etorri nintzen lehen aldiz, fabrika utzi eta berehala -gogoratu zuen-. Garai hartan elizaren ondoan egiten zen [Santa Maria elizako arkupeetan], eta kristoren hotza pasatzen genuen. Gero pasa ginen merkatura eta jarraian, hona. Antolatuago eta profesionalizatuago dago, merkantilizatuagoa ere bai, eta euskaldunagoa. Nik uste dut azkeneko urteotan izan direla salmenta gehiago euskarazko liburuenak gaztelaniazkoenak baino. Lehen ez zen horrela».

Esparza altxortxo batekin etorri da Durangora: “Imago Vasconiae”, Euskal Herriko atlasa. Kataluniako Gobernuak bisitara joaten zaizkien presidenteei oparitzen dizkietenen parekoa da, pentsa.

Txalapartaren gunean daude hiru maketa ikusgai, udaberrira arte ez baitira salgai egongo. Euskal Herriari buruz argitaratu diren mapa historiko guztien bilduma da; aurkitu dituzten 8.000tik 400 aukeratu dira. Eta bitxikeria asko daude. Adibide bat: 1705. urteko De Fer frantziarraren mapa batean irakur daiteke “Haute Navarre. Usurpée par les Espagnols” (Nafarroa Garaia. Espainolek usurpatua).

ILARA EGITEN

«Trena topera zetorren», aitortu zigun Jesusek. Zornotzatik, urtero legez, Lourdes bikotekidearekin Durangora gerturatu zen Gabonetako opariak erostera. Izaroren erakusmahaiaren ondoan harrapatu genituen, ilarari begira. Izaroren beraren “Cerodenero” -Jesusek Lourdesi egin zion oparitxoa-, Korrontziren “Korrontzi 20” eta Jon Maiaren “Kantu berri bat gara” zeramatzaten poltsan.

Bisitari «beteranoengandik» berriengana: Aiala eta Nora, 13 urte biek eta Barakaldokoak, ETSren ilara luzearen bukaeran aurkitu genituen. Iñigo Etxezarreta diskoak eta mota guztietako materiala sinatzen ari zen jo eta su. Aiala eta Nora, diskoa erosi ondoren, ilaran zeuden. Izaroren biniloa ere esku artean zuten: «Han ilara txikia zen, hemen ordea... Guk oso gustuko dugu ETS, baina gure lagun bati asko, baina asko gustatzen zaio!».

ETSk ez du nobedaderik ekarri aurtengo Azokara, baina iaz kaleratu zuen “Guretzat” lanak oraindik ilara luzeak sortzeko ahalmena du. Datu soil bat: iaz 3.000 bat disko saldu zituen Durangon; urte osoan 5.000 saldu zituen taldeak. Atera kontuak.

Aiora Renteria Zea Maysen erakusmahaian sinatzen ari zen bitartean, ondo-ondoan zituen Skabidean taldekoak. Berriak dira Azokan, talde bezala stand-a hartu duten lehen urtea baita hau. Stand erdi bat dute. Goiz da jakiteko, baina nola doa salmenta? «Momentuz, de la hostia, flipatzeko», beraien erantzuna.

Antonio Iriarte (bateria) eta June Gabarainekin (baxua) aritu ginen: «Ekarri dugu sanferminetan grabatutako zuzenekoa eta atera dugun binilo bikoitza. Biniloak bere merkatua du, CDa baino gehiago saltzen dela esango nuke. ‘Maite zenuten hiria’ izeneko lan hau autoeditatutakoa da, Kaki Arkarazorekin Garaten grabatutakoa da, baina gainontzeko guztia autoedizioa da: ez dugu promotorarik, ez managerrik... guk daramagu dena».

Gaur bertan emango dute urteko azken-aurreko kontzertua Bilboko Kafe Antzokian (21.00etan), beste talde batzuekin. Eta Hatortxu Rocken agurtuko dute 2023a. Datorren urtean disko berria konposatzen hasiko dira eta, udan grabatu ondoren, irailean zuzenekoak egingo dituzte.

Karmele Jaio bere azken nobela, “Maitasun kapitala” zirraragarria, sinatu eta sinatu ari zen -«iritsi naizenetik ez naiz gelditu», zioen-; komikilariak, marrazten -aurten elkarrekin daude guztiak-; Pirritx eta Porrotx asteburuan iritsiko dira... Hau hasi baino ez da egin.