Presoen, preso ohien eta haien senideen eskubideen alde lan egiten duen Salhaketa erakundeak 1988tik Nafarroan egiten ari den lanari gehitu zaizkion bi zerbitzu berri aurkeztu zituen atzo Iruñean: jendearen arretarako bulego bat eta espetxeetako errealitatearen behatoki bat, «ikuspegi antipunitibista eta antikartzelarioa» izango dutenak.

Libertad Frances koordinatzaileak, Leire Pueyo legelariak eta Andoni Burgete politologoak Salhaketaren erronka berriari buruzko xehetasunak eman zituzten. «Gizarteak, oro har, ez dakizkien etapak dira espetxerako sarrera, egonaldia eta irteera», adierazi zuen Pueyok. Hala, Iruñeko Abokatuen Elkargoko espetxeetako orientazio juridikoko zerbitzuak egiten duen lanaren osagarri gisa, Salhaketako jendeari arreta emateko bulego berriak espetxeetako laguntza juridikoa, prestakuntza eta laguntza integrala eskainiko dizkie presoei, preso ohiei eta hurbilekoei, bai eta haien «kexak eta eskaerak» jaso ere.

Serafin Olave kalean duten bulegoan azaldu zutenez, Salhaketak jaso ohi dituen kexak indibidualak izaten dira: elikadura, emakumeen moduluaren funtzionamendu akatsak eta funtzionarioei buruzko kexak.

Francesek espetxeetako biztanleriaren hazkundean ere arreta jarri du. «Kontua ez da bakarrik jendea iristea, baizik eta irteten ez uztea», adierazi zuen. Hori dela eta, hirugarren gradua jasotzeko baimenik ez izateagatik sortu dira kexa asko. Azken datuen arabera, 2024ko apirilekoak, Iruñeko espetxean 406 pertsona daude askatasunik gabe. 2012tik espetxeetako biztanleria %70 hazi da.

ESPETXE OSASUNA

Era berean, Francesek azaldu zuen espetxe barrutik ez zaiela iritsi Nafarroak duela hiru urte espetxe osasunaren eskumena bere gain hartzeak aldaketa esanguratsuak eragin dituenik. «Hala eta guztiz ere, balorazio positiboa egiten jarraitzen dugu, adibidez, osasun mentaleko langileen igoerari dagokionez, eta eskatzen duguna da osasun-arretan ahalegina egitea».

Behatokiari dagokionez, espetxearen barruan «gabeziak eta eskubide urraketak detektatzea», txostenak egitea eta espetxerako alternatibak proposatzea bilatuko du. Era berean, Burgetek Nafarroako kartzelako «espetxe errealitateari» buruzko ikerketa bat egingo du, «errealitatearen mapa egiteko eta nola funtzionatzen duen jakiteko».

Era berean, Salhaketak kartzelako egoeraren zergatiari buruz dituen «sentsazioei eta pentsamenduei» datuak jartzen saiatuko da. «Une garrantzitsua da azterketa sakonagoa egiteko eta agerian uzteko egungo egoera oinordetzan hartutakoa dela, enkistatua dela eta zergatik gertatu den hori», esan zuen Francesek.