Xabier Galdeano Arana omendu zuten atzo Algortan, Sortuk antolatutako ekitaldi batean. “Egin”-en fundatzaile, herriko ikastolaren bultzatzaile eta errefuxiatu politikoentzat «beti ateak zabalik» zituen Galdeanok eta haren familiak emandako guztia gogora ekarri zuten.

40 urte bete dira GALek Galdeano tiroz hil zuenetik. Donibane Lohizunen izan zen atentatua. Atxilotua eta torturatua izan ostean, Ipar Euskal Herrian bilatu behar izan zuen aterpea Galdeanok Maribe emaztearekin eta Bego eta Karmen alabekin. Atzo prestatutako oholtzara ondare horren berri eman zuten ahots zenbait igo ziren.

Juanjo Legorburu errefuxiatu ohiak Ipar Euskal Herrian ezagutu zuen Xabier Galdeano. Kontatu zuen Iparraldean errefuxiatu gisa bizitzeak sortzen zuen «egonezin moduko» horren aurrean, Xabier eta Mariberen etxeko atea beti egon dela zabalik aterpea behar zuenarentzat, «eta ihesean ibili denak badaki zein garrantzia duen abaro hartzeak», gehitu zuen. «Behar izan dugunean beti egon zarete lehenengo lerroan, bai Iparraldean, baita kartzeletan ere, hamarkada luzeetan», eskertu zuen.

“Egin” egunkariko hasierako urteak ekarri zituen gogora Xabier Amurizak. Proiektuaren eragile nagusietakoa izan zela esan, eta oso garai zailetan «gozotasuna eta indarra» erakusten zituela nabarmendu zuen. «Indar hori transmititzeko» gaitasuna zuen algortarrak, eta, kezkaz beteko zuten ardurak izan arren, arlo pertsonalean oso pertsona hurbila zela berretsi zuen, gainerakoez kezkatzen zena.

«HAREN IRRIBARREEN INDARREZ»

Amurizaren esanetan, Galdeanok indar guztia jarri zuen “Egin” sortzeko proiektua aurrera atera zedin. Gogoratu zuen egoitzara heltzean Xabier zela ikusten zuen lehen kidea. «Nire lantokira joaten nintzen haren irribarrearen indarrez», gogoratu zuen, baita harean etxean bizitako momentuak ere: «Nola hartzen gintuzten». Santi Brouardekin alderatu zuen Galdeanoren izaera: «Unerik latzenetan irribarre samur bat» eta beti besteez arduratuz.

Ikastolako ikasle ohiek kanta bat abestu zuten proiektu horren bultzatzaile ere izan zenaren omenez, eta ekitaldia amaitzeko Oihana San Vicente Sortuko Nazio Kontseiluko kideak hartu zuen hitza aipamen berezi bat egiteko: «GALek eta BVE-k eraildakoen senide guztiei -esan zuen-. Haiek gogoratzeak lehen mailako betebeharra izaten jarraitzen du. Haien memoria gogoratzea, herri honen egia gogoratzea baita».