Foucaulten arabera, botereak, nolabait, talde bat osatzen duten subjektuen arteko harremanak ikuskatzen ditu; eta hori gauzatzeko, bezatze teknikak, menderatze prozedurak eta obedientzia lortzeko sistemak erabiltzen ditu. Erabilitako estrategiak, halaber, zaintza, saria eta zigorra dira, beste batzuen artean. Horren eredua ikastetxe batean ezarritako sistema dugu. Erakunde hauetan, haustura aukera ezabatzeaz gain, gizabanakoen jokabidea zuzendu eta arautu daitekeen ingurunea osatzen dute, eta, batez ere, zaintzapean eta kontrolpean edukitzeko aukera ematen dute.

Filosofoaren ikerketek azaltzen dute boterea ez dela erabiltzen pertsonak hertsadura fisikoaren bidez behartuz, baizik eta nahi denaren araberako portaera bermatzen duten mekanismoak ezarriz, hau da, jokabide jakin batzuk bultzatu, desbideratu, erraztu, zabaldu edo mugatuz. Horrela, gaur egun, boterea erabiltzen da kontrolatuz zer “jakite modu” edo arrazoibide diren onargarriak, egiazkotzat aurkeztuz; eta beste “jakite modu” batzuk, aldiz, baztertuz. Diskurtsoa etengabe indartzen da, boterearen tresna eta ondorioa baita aldi berean: pentsamenduak eta jokabideak kontrolatzen ditu, eta horiek, aldi berean, sinesmen sistema egituratzen dute. Gainera, egiazkoa eta faltsua zer den zehaztean, “egiaren erregimen” bat sortzen du, ukaezintzat jotzen diren ezagutza komunen egitura bat.

Hortaz, boterearen ordezkariek beti jakin dute beldurrean eraikitako diskurtsoak besteen bizitza kontrolatzeko arma eraginkorra direla, biztanleriak haiei komeni zaien bezala pentsa, senti eta joka dezan eragiteko. Naomi Klein kazetari eta filosofoak “The Shock Doctrine” liburuan aipatzen du: «Krisialdietan, biztanleria prest dago sendabide magikoa duela dioen edonori botere izugarria emateko, krisia depresio ekonomiko handia izan zein atentatu terrorista izan».

Funtsean, gobernuek gure barnean finkatu dutena bizitzeko beldurra da, eta, kontzienteki eta oharkabean, ematen dizkiguten aginduak betetzen ditugu. Artaldearekin bat egiten saiatzen gara. Are gehiago, modu otzanean egiten dugu errebeldia: futbol partida batean dena baimentzen diogu gure buruari zein besteei, baina adibidez, giza eskubideak mehatxatuak ikusten ditugunean, borrokatzera joateko behar den barne askatasuna falta zaigu. Asko gai gara gure eskubideei uko egiteko, ordainean ustezko segurtasun handiagoko egoera bat saltzen badigute. Politikariek badakite hori, eta horregatik, eskubideen eta askatasunen murrizketa ustezko mehatxuren batekin justifikatzen dute.

Botereak, behar duena lortzeko, jende larritua behar du, kezkak jota dagoen norbait kaltebera delako, eta ahultzat hartzen diren pertsonek pentsatu baino gehiago sentitu egiten dutelako. Eta pentsatu gabe sentitzen badute, menderatzen dituen beldurrari eusten diote eta onartezina errazago onartzen dute. Honen laguntzaile hedabide handiak izaten dira, indarkeria eta ustelkeria errealitatearen erdigune bihurtzen espezializatu dira falaziak erabiliz. Hau da, biztanlerian segurtasun sentsazioa aldatuko da, ondorio desberdinak ateratzeko joera informazioa eskuratzeko moduaren edo aurkezteko moduaren arabera aldatuko da.

Gaur egungo errepresio teknikak gizarteak larritzea bihurtu dira. Gure hausnartzeko eta erreakzionatzeko gaitasuna gainditzen duten mehatxuak daudela barneratu dugu. Horretarako, beldurren fabrika eraiki dute, denoi gure bizitzaren gaineko kontrola hartu ezin dugula sinetsarazteko. •

saioaaginako@gmail.com