@arianekamio
DONOSTIA

Urresti-Letamendi bikotearen bizitza oinarri hartuta egin du Kirmen Uribek azken nobela

Karmele Urresti eta Txomin Letamendiren istorioaren lilurak erakarrita bere egin du haien bizitza Kirmen Uribek ‘Elkarrekin esnatzeko ordua’ (Susa) nobelan. Dokumentazio lan eskerga egin ondoren errealismoari eutsi eta haien bizimoduetako eszenak fikzionatu ditu idazle ondarroarrak.

Kirmen Uribe, ‘Elkarrekin esnatzeko ordua’ nobelaren aurkezpenean. (Juan Carlos RUIZ/ARGAZKI PRESS)
Kirmen Uribe, ‘Elkarrekin esnatzeko ordua’ nobelaren aurkezpenean. (Juan Carlos RUIZ/ARGAZKI PRESS)

Karmele Urrestiren istorioa ezaguna zitzaion Kirmen Uriberi, unibertsitate ikasketak egiten ari zela behin bere etxera bisitan joan baitzen haren alaba Ikernerekin batera. «Bere bizitzako kontuez aritu zitzaidan, alabak hala eskatuta, bazekien-eta ni literturzalea izanik istorioak maite nituela; baina aitor dut, iraganari baino etorkizunari arreta gehiago jartzen zaion adin horretan, Karmele Urrestik aipatutako data eta izen amaigabeen artean zorabiatu egin nintzela».

Frankismoaren diktadurak ondasun guztiak kenduta Ipar Euskal Herrira lehenengo eta Paris ingurura alde egin zuen gero. Han ezagutu zuen Txomin Letamendi, Bilboko Orkestra Sinfonikoko tronpeta jotzailea, 36ko Gerran Errepublikaren alde borrokan aritua, eta hura ere deserriratua. Eresoinkaren bueltan –1937tik 1939ra indarrean zegoen euskal kulturaren enbaxada ibiltaria– ezagutu zuten elkar eta bikotearen historia da Uriberen lan berriaren hezurmuina.

Dokumentazio lan itzela du atzean, batez ere Bartzelonan eta AEBetan egina. Erresistentziaren historia da Urresti-Letamendi familiaren bueltan sortu zena, eta Uribek zati batean fikzionatu duena. Erreala da guztia, izen-abizen oro, «nik soilik eszenak imajinatu ditut». Paris, Caracas, Agirre lehendakaria, aliatuekin harremanak... espioitza.

‘Elkarrekin esnatzeko ordua’ ez da soilik euskaraz kaleratuko, katalanez, galegoz eta gaztelaniaz ere itzulia izan baita.