1990. urtean sortu zen Euskal Kultur Erakundeak bide handia egin du azken 30 urteotan, Ipar Euskal Herriko kultur eragile nagusia bilakatuz. Denbora horretan harreman sare zabala osatu du, eta kultur garapena laguntzeko hainbat lan eraman ditu. Bide horretan, aurten 99 elkarte lagunduko ditu 114 proiektu garatzeko, eta horien artean eragile amateurren presentziaren garrantzia azpimarratu dute EKEtik  Baionan egin duten agerraldian.

2020ra begira Euskal Kultur Erakundeak sortu dituen proiektuek hiru oinarriren inguruan eratu dira: ondarea eta sorkuntza, transmisioa eta hedapena eta, azkenik, euskal kultura bertan zein kanpoan zabaltzea.

Ondarea eta sorkuntza garaikidearen uztarketa, bereziki EKEk 2017an Estatu frantseseko Kultura ministeritzatik lortu zuen Etnopolo labelaren inguruan kokatzen da. «EKEk arima horrekin lortzen ditu kultur ondare inmaterialaren bilketa eta balioan ezartzea, unibertsitate eta ikerketa zientifikoa, eta proiektu garaikideak», azaldu du Pantxoa Etchegoin erakundeko presidenteak.

Dinamika horren baitan Hazparneko zapatagintzaren industriari buruz egin duten proiektu antropologiko eta artistikoa kokatzen da. ‘Zapat(h)ari’ Bastidako Clarenza Kultur Topaketa Zentroarekin lankidetzan egin da.

Euskal kultura transmititu eta hedatzea da aurtengo bigarren ardatza, eta bi proiektu kokatzen dira horren baitan. Lehenengoa dinamika berri bati lotzen zaio, izan ere Baionako espetxetik jasotako eskaera bati erantzuten dio. Kartzela barruan musika eta dantzaren inguruan bost sentsibilizazio ekintza antolatzean datza. Egitasmoa gauzatuko den martxoan konfirmatuko da. Bigarren proiektua eskoletan euskarazko zinema filmak eskaintzean datza.

Euskal kultura Euskal Herrian bezala kanpoan ere hedatzea da hirugarren erronka. Horretarako hainbat partaidetza garatu ditu Ipar Euskal Herriko kultura eragile nagusiekin, Malandain Ballet Biarritz, Scene Nationale, Kontserbatorioa edo Atabal esaterako.

Hego Euskal Herrian ere proiektuak garatu dituzte, Gipuzkoako Foru Aldundiarekin, Bilboko Loraldiarekin edo Getxoko Udalarekin. Akitania Berrian ere hedapena handitzen ari dira. Aurten, ‘Soka’ erakusketa digitalizatua Montrealera eramanen dute, Quartiers Danses festibalaren baitan, aldi berean Euskal Herriko zenbait dantzari eta musikari ere joanen dira Atlantikoaren beste aldera.

30 urteko lana

Azken hiru hamarkadetan eragile eta erakundeen artean loturak eginez eta zubiak eraikiz EKEren baitan profesionalizaziorako eta ezagutzarako bidean urrats nabarmenak egin dituztela baieztatu du Etchegoinek: «Gaitasuna eta jakinduria erdietsi ditu, nola egitasmo egituratzaileen kudeatzaile edo partaide gisa, hala ararteko lana egiten elkarte eta erakunde ezberdinekin, nolaz mugaz gaindiko harremanetan».

Lakuako Gobernuak kultura praktiketaz iaz egin zuen ikerketan, azken hamar urteotan kultur sormenak eta kontsumoak gora egin dutela agertu duela ere nabarmendu dute aurkezpenean. EKErekin batera Baionan aurkeztu zituzten datuek euskarazko ikuskizunekiko duen atxikimendua argiki agertzen da. «Jende gehiago badabil kultur ikuskizunetan, bereziki zinema, antzerki eta bertsu saioetan», azaldu du EKEko presidenteak.

Euskal Elkargoarekin harremana

Euskal Elkargoa 2017an sortu zenetik harremanak nolakoak izanen diren finkatzeko bidean dira. Ipar Euskal Herria bere osotasunean administratiboki biltzen duen erakunde berriak kulturako eskumena harturik jorratuko dituen eremuak finkatu gabe ditu oraindik.

EKEk Elkargoarekin izanen dituen loturak erabakiak beharko badituzte ere, oraindik ez dituzte zehaztu. «Norabide batzuk oraindik finkatzeko ditu, lehentasunak eta partaidetzak nola garatuko dituen ikusi beharko da, gurekin barne», azaldu du Etchegoinek.