Egunero 200.000 pertsona gehiago bizi dira hiria eremuan, eta goranzko joera hau mantenduz gero, 2050. urtean gizateriaren bi herenak hirietan biziko dira. Gauzak honela, mende honen amaieran gizateria hiritartuta egongo da.

Hauxe da Ben Wilson historialari britainiarraren aurreikuspena argitaratu berri duen ‘Metropolis’. Hiriaren historia bat, gizateriaren asmakizunik handiena’ (Debate) saiakeran. Ikerketaren arabera, hiru urteren buruan, 440 hirik 600 milioiko biztanleria izango dute, alegia, munduko biztanleriaren %7, eta planetaren barne-produktu gordinaren erdia ordezkatuko dute.

Egileak ez ditu hiriak botererako eta irabazirako toki gisa jorratzen, baizik eta hiriak bizi dituztenak formatzeko leku gisa. Hau da, antzinako Mesopotamiatik edo kolonaurreko Erdialdeko Amerikatik gertatzen ari den egoerara itzultzea da, bere iritziz.

Ibilbidea lehenengo hiritzat jotzen den honetan hasten da: gaur egungo Iraken dagoen Uruk, kristau aroa baino 5.000 urte lehenago eraikia eta Babiloniak ospe handiz gainditua, hiri munstroaren mitoa irudikatu zuena, bere arrakastak bertako biztanle asko zapaltzea eragotzi ez ziona eta egileak XX. mende hasierako New Yorkekin alderatzen duena.

Greziar eta erromatar zibilizazioari itxaron behar izan zitzaion hiriak itxura zibilizatuagoa izan zezan, erromatar bainu edo termek erakusten duten bezala, ez baitziren soilik garbitasunerako eta sozializaziorako leku bat, baizik negozioak egiteko, politikaz eztabaidatzeko eta, nola ez, ikusiak izateko.

Erromaren ondoren, Bagdadera jauzi egiten du egileak, munduko hiriburu intelektual eta espiritualera. Hiria diseinu sofistikatu eta liluragarrienarekin eraiki zuen 100.000 arkitekto, topografo eta ingeniarik osatutako armada batek, Al Mansurrek 762. urtean sortu eta lau urte eskasera.

Europari begirada bat

Europak XII. mendearen hasierara arte itxaron beharko du gerratik eta ekialderako hedapenetik onura atera zuten hiri gotortuen garapenera joateko, hala nola Lübeck, eta Liga Hanseatikoa sortu zuena, Lisboak Afrikan eta Asian hiri gotortuen bidez inportatu zuen eredua.

Lisboa, XV. mendearen amaieran, Europako beste edozein hiriren desberdina zen; izan ere, biztanleriaren %15 afrikar esklaboek osatzen zuten, komunitate musulman garrantzitsua zegoen eta merkatari judu, holandar eta alemaniar ugari oso aberatsak ziren.

Wilsonek XVII. mendeko Londres «metropoli lagunkoi» baten adibide gisa deskribatzen du. Bertan, kafe-aretoak topaketa espontaneoen leku nagusi ziren, eta jendea finago bihurtu zuen sare sozialen agerpena ahalbidetu zuten.

«XIX. mendeko Irlandako nekazariek miseriatik eta gosetetik ihes egin zuten Manchester eta Chicagoko behe auzo ikaragarrietan bizitzeko, kolera eta sukar tifoideaz gaixotzeko arriskua hartuz eta mila sufrikario pairatuz, baina bertan egunean bi aldiz jateko aukera zuten», idatzi du Wilsonek.

Gatazka belikoetan suntsitutako hiri ugarien barruan, Varsoviak kapitulu bat merezi du, Wilsonek juduen ghettoaren barruan zein kanpoan jendeak bizirauteko egiten zituen ahaleginak kontatzen baititu. Egileak, Estatu Batuetako bonbardaketek suntsitutako Tokioarekin alderatzen du egoera.

Hiria bizitoki gisa «zabala, hondogabea, zaratatsua, zikina, kaotikoa, gainpopulatua, energetikoa eta arriskutsua» deskribatzen du, baina «hiri-ehuna» oso erresistentea izango dela aurreikusten du «hiriaren garapena bertako biztanleen esku utzi baita». «Jendea oso ona da bere komunitateak eraikitzen», dio Wilsonek, eta hiriek hazten jarraituko dutela dio, landatik hirira sei mila urtez etorri izanaren arrazoi berberengatik: bizitza hobe baten itxaropena, edozein metropoliren bizigarria.