Europako Parlamentuak euskara, katalana eta galiziera osoko bilkuretan erabiltzeko aukeraren inguruan eztabaidatuko du berriro: Gobernu espainolak hizkuntza hauei buruzko eskaera bat igorri du, eta aurrera egiteko aukera Europako Parlamentuko presidentearen eta 14 presidenteordeen esku dago orain. Haietako bat ere ez da espainiar Estatukoa.

Parlamentuko hitzartzeak euskarara, katalanera eta galizierara itzultzeko eskaera duela hilabete batzuk iritsi zen Legebiltzarrera, eta aste honetan Jose Manuel Albares Kanpo Arazoetako ministro espainiarrak Bruselara egindako bisitarekin itzuli da. Roberta Metsola presidentearekin hitz egin zuen gaiari buruz.

Paradoxikoki, PSOE funtsezko elementua izan zen joan den ekainean Kongresuko Araudiaren erreforma atzera botatzeko, bertan euskara, galiziera eta katalana Ganbera horretan erabili ahal izateko aukera baztertuz.

Metsolak hautatzen du erabakia hartu behar duen organoaren agenda: Europako Parlamentuko Mahaia. Berak denborak maneiatzen ditu, eta Europako Ganberako hainbat zerbitzuri egunerokoan izango lituzkeen inplikazioei buruzko txosten bat eskatu du: itzulpen- eta interpretazio-sailetatik, azpiegitura- edo finantza-sailetara.

Dokumentua idazteko prozesuan dago aspalditik, eta lehendakaritzatik gertu dauden iturriek Efe agentziari aurreratu diote oraindik «aste batzuk» falta direla azken testu bat izan aurretik; testu horrek Metsolari balioko dio eskaera Mahaiaren aurrean aurkeztuko duen erabakitzeko.

Metsolak eta 14 presidenteordek osatzen dute Mahaia, hemizikloko zazpi taldeetatik sei ordezkatuz –Nortasun eta Demokrazia ultraeskuina baztertuta dago–: bost sozialdemokrata, Europako PPko hiru eta liberaletako hiru, Kontserbadoreetako bat, Berdeetako bat eta Ezkerreko bat.

Hala, Exekutiboaren koalizioko alderdiek (sozialdemokratak eta ezkerrekoak) eta Kataluniako Gobernukoek (berdeak/ALE) zazpi boto dituzte eskaeraren alde, eta PPk (Europako Alderdi Popularra), Ciudadanosek eta EAJk (biak Europa Berritzen) eta Voxek (kontserbadoreak) zazpi.

Baina Europako Parlamentuko lehendakariordeek ez dute nahitaez errespetatuko beren taldeen boto-diziplina, eta 14 botoetatik batzuk airean egon daitezke. Mahaian espainiar bakar bat ez badago, lobby-en presioa erabakigarria izango da, hizkuntza hauek Euroganbaran izan duten ibilbidearen aurrekarietako batean gertatu zen bezala.

Aurrekariak

1990eko abenduan, Europako Parlamentuak katalanaren onarpenari buruzko ebazpen bat onartzea lortu zuen, aho batez. Parlamentuko iturri baten arabera, Estatu espainolean, orduan, hizkuntza koofizialei buruzko eztabaida «ez zen politikoa, linguistikoa baizik».

Hamabost urte geroago, 2005ean, Jose Luis Rodriguez Zapaterok gutun bat bidali zien Europako erakundeei, hizkuntza koofizialak, valentziera barne, erabili ahal izateko hitzarmenak sinatzeko.

Orduan erakunde guztietan lortu zen, Legebiltzarrean izan ezik, non eskaerak «eztabaida politiko oso gogorra» sortu zuen, iturri berak gogoratzen duenez. Parlamentuko Mahaiak, popularren eta liberalen gehiengoarekin, gutxienez hiru aldiz tratatu zuen Josep Borrell Europako Parlamentuko presidente zela.

Bazen orduan Mahaian espainiar bat, Alejo Vidal-Quadras popularra, aurkako kanpaina oso gogor bati ekin ziona eta tarte txiki batengatik ez onartzea lortu zuena. Kanpora begira, Europar Batasuna zabaldu ondorengo urtea zelako aitzakia erabili zen, eta Euroganberak arazoak zituen hizkuntza berriei interpretazioa eskaintzeko.

«Arrazoibide diplomatikoa izan zen ezin dela hizkuntza koofizialen interpretazioa bilatu ofizialak ondo interpretatzen ez ditugunean. Baina atzetik, erabakia politikoa zen», adierazi du iturriak, eta gogorarazi du faktore erabakigarri bat Borrell-i egindako galdera bat izan zela, Kongresua espainolean hizkuntza horiek zenbateraino erabiltzen ziren jakiteko.

Eta orain?

Oraingoan, hizkuntza horiek erabiltzeko aukera berri baten aldeko baikortasuna, alde batetik, eta eztabaidak «borroka ideologiko» bat irekitzen ari den sentsazioa, bestalde, nahasten ari dira, hainbat taldetako iturriek aitortu dutenez.

Vidal-Quadrasek egin zuen bezala, inork kontrako kanpaina aktiborik egitea aurreikusten ez bada ere, Estatu espainoleko diputatuen eta presidenteordeen arteko harremanak egongo direla aurreikusten da.

Hala ere, erabakiak ez du zertan zuria edo beltza izan, Parlamentuko iturrien arabera: erdibideko irtenbide bat bila daiteke hizkuntza horiek urtean behin edo bereziki garrantzitsuak diren eztabaidetan ahalbidetzeko.

«Katalan, euskaldun eta galiziarrei beren hizkuntza hemen hitz egitea nahi badute independizatu egin behar direla esango genieke"» ondorioztatu du Legebiltzarreko iturri batek.