Duela hamar urtetik hona ateratzen du aurrera Jaso Fundazioak, Iruñean, ‘Jaso Musikala’ hezkuntza proiektua, 12 eta 16 urte bitarteko ikasleek egiten dutena. Nafarroako Gobernuak eta Espainiako Neurologia Elkarteak Gazteriaren saria eman diote, eta Reykjavikeko Hezkuntza eta Antzerkiaren IX. Kongresuan aurkeztu dute, Islandian.

Euskara hutsean burutzen dute proiektua, STEAM metodologia erabiliz. Zientziaren, Teknologiaren, Ingeniaritzaren, Artearen eta Matematikaren ingelesezko akronimoengandik datorkio izena metodoari eta diziplina akademikoen arteko oztopoak haustea sustatzen du. Kasu honetan, Bigarren Hezkuntzako 50 ikaslek klasean ikasitako ezagutzak aplikatzen dituzten musikal batean elkartzen ditu.

Imanol Janices da zuzendari artistikoetako bat. Janicesek azaldu duenez, atrezzoan teknologia eta matematika dira protagonista; eszenatokian musika eta heziketa fisikoa dira nagusi; gidoian literatura nabarmentzen da; eta multimedia-taldean softwareekin lan egiten dute, «ikastetxeetan ohikoak ez direnak».

Unai Arellano ikastetxeko zuzendariak azpimarratu du hori dela proiektuaren «bertute» nagusia, «ikastolako balioen eta lan egiteko moduaren emaitza da», «eta musikalean sartu nahi izatearen kultura handia» sortu duela.

Iranzu Zabalzak, musikalaren beste zuzendarietako batek, adierazi du badagoela lekua mota guztietako ikasle-profilentzat, eszenografia prestatzen eta mugitzen dutenei, argiak eta soinua eramaten dituztenei edo sare sozialak kudeatzen dituztenei erreferentzia eginez. Haien rolak «trebetasun erakustaldi» batekin erabakitzen dute, normalean.

«Egiten dakitena erakusten dute, eta bidean trebetasun berriak garatzen dituzte. Urte batean, grafitiak egiten zituen mutiko bat sartu zen atrezzora, eta ikuskizun bat sortu genuen horretan oinarrituta. Bertan, atrezzokoek beren trebetasuna zuzenean erakusteko aukera izan zuten», Janicesek azaldu duenez.

Euskara oinarri

‘Jaso Musikala’ ikastolaren hezkuntza-ereduaren isla ere bada; izan ere, eredu horretan euskara funtsezkoa eta «identitarioa» da, bai ikastetxean bertan zein musikalean.

Entseguak eta emanaldiak euskaraz egiten dituzte. Janicesek dioenez, «opera bat ingelesez, italieraz edo alemanez ikus badaiteke azpitituluekin, euskararekin ere egin daiteke», nahiz eta kasu honetan, duela urtebete inguru arte ez ziren azpitituluak erabiltzen hasi, entzule gehienak euskaldunak baitira.

«Euskara nola erabiltzen duten ikustea oso garrantzitsua da guretzat, ingurune soziolinguistiko nahiko erdaldun batean gaudelako. Izan ere, Euskaltzaindiak, aitortza egin digu eta hori ere ezinbesteko balioa da guretzat» azaldu du Arellanok.

Janicesek nabarmendu du proiektuak ikasleei lotura positiboa ematen diela ikastolarekin eta euskararekin, «komunikazio-hizkuntza hori erabiltzen ari direlako gustuko duten zerbaitetarako, ez bakarrik ikasteko».

Proiektua ikasleek eta irakasle batzuek osatzen dute, batez ere, baina hamabost enpresa eta profesional baino gehiago ere badituzte elkartuta, eta, Janicesen arabera, «irudi profesionala ematen diote musikalari».

Haietako batzuk dira, Comanai ingeniaritza konpainia, Chankko Komunikazio enpresa, Festaro ekoiztetxea edo Binario Estudio. Laguntzen dieten profesionalak dira, besteak beste, Javier Larreina eszenografoa, ikasleak atrezzoa prestatzen eta eszenatokia muntatzen gidatzen dituena, eta Gorka Pastor musikaria, azken obrarako musika moldaketak egiten dituena.

«Hemen ikasle beteranoek karga bat, ekimen bat eta funtsezko lidergo bat bereganatzen dute, beraiek transmititzen baitizkiote ezagutza hurrengo taldeari», Zabalzak azaldu duenez.

Orain arte, Jaso Musikalak hainbat gai jorratu ditu, hala nola memoria historikoa; genero berdintasuna lan esparruan; genero eta sexu identitatea; immigrazioa eta teknologiaren gehiegizko erabilera, edo Alzheimerra, XIMUR Musikala 'izenburupean Espainiako Neurologia Elkartearen Alzheimer Soziala 2021 saria jaso zuena.

Bokazioak pizten dituen proiektua

Hamar urte eta ehunka ikasle geroago, proiektu honek interesa piztu die hainbat parte hartzaileri, etorkizuneko ibilbide profesionala erabakitzeraino. «Ikasle asko lanean jarraitzeko helburarekin atera dira, eta ez bakarrik antzerki musikalean, baita soinuan edo bideojokoen diseinuan ere», Janicesen hitzetan.

Hori da Irati Sanzen kasua, Ikastolako ikasle ohia da eta orain, Batxilergoko lehen mailan, multimedia taldean orkestrarako mikrofonoak prestatzen eta soinuaz arduratzen aritu ondoren, arlo profesional horrekin zerikusia duen zerbait ikastea erabaki du.

«Beti interesatu izan zaizkit soinua, argiztapena, baina ez nuen ondo ezagutzen mundu hori harreman zuzena izan nuen arte. Orain probatu dudanez, jarraitu nahi dut. Beharbada, Batxilergoa amaitzen dudanean ideiaz aldatuko dut, baina oraingoz horretan aritu nahi dut», ziurtatu du Sanzek.