‘Noticias de Gipuzkoa’ egunkariak ostiral honetan argitaratu duenez, Espainiako Garraio Ministerioaren mende dagoen Valentziako Itsas Kapitaintzak zehapen-espediente bat ireki du Aita Mari ontziaren jabe den Itsas Salbamendu Humanitarioa GKEaren aurka, itsasoko legeen aurkako zazpi arau-hauste egotzita. Milioi bat euro baino gehiagoko isuna jaso dezakete prozedura horren ondorioz.

Erreskate ontzi bihurtutako euskal atunontziaren aurkako prozesuak 2020ko maiatzaren 6an du jatorria. Egun hartan, Mediterraneoko uretan erreskatatutako 44 pertsona Palermon lehorreratu eta gero, Italiako agintariek ontzia atxiki –49 egunez iraun zuen egoera honek– eta ikuskapen bat pasatzera derrigortu zuten.

GKEko arduradunek 55.000 euro ordaindu behar izan zituzten «portuko, ikuskaritzako eta hornidurako tasa berezietan», eta salatu zuten ikuskapen horren ondorioz «ontziko akats batzuk, kategoriarekin eta neurriekin bat ez datozenak» egotzi zitzaizkiela, 26 guztira.

Orain hasitako espedientearen arabera, Italiak itsasoratzeko baimena eman zion ontziari, «antzemandako akatsak zuzendu ondoren». Dokumentuan gaineratzen denez, ustezko akats batzuk Palermon konpondu ezin zirenez, baimena eman zitzaion Pasaiako portuko bere basera itzultzeko, ontzia itsasoko araudira egokitzeko konpromisoarekin.

Milioi bat euro baino gehiago

Prozesuaren kalifikazio juridikoak zehapenei lotutako zazpi «arau-hauste» jasotzen ditu, eta, esan bezala, horiek 1.080.000 euro izan litezke.

Honako hauek dira, zehazki, Aita Mariri egozten zaizkion urraketak: gobernu aparatuaren probak eta ariketak ontziaren nabigazio egunkarian ez erregistratzea; itsasontzi batean lanorduak edo itsasoko jendearen atsedena erregistratzeko beharra ez betetzea; bidaia planik ez izatea; proiektatutako bidaiarako beharrezkoak diren karta nautikoak ez edukitzea edo horiek eguneratuta ez egotea; itsasontzian lana antolatzeko koadro edo taula bat ez izatea; salbamendu putzu bi berehala ez edukitzea, salbamendu uztai batzuk euskarri bertikal finko batean estibatuta zeudelako jaurtiketa-posiziotik oso gertu; tripulazioa ontziko larrialdi kasuetarako esleitutako zereginetara ez ohitzea, zehazki suteen aurkako ariketak egiten ari ziren bitartean.

Deigarria da, Aita Mari atxiki eta bi hilabetera, Segurtasun, Kutsadura eta Itsas Ikuskaritzako Zuzendariordetza Nagusiak administrazio prozedura hasi zuela, Italiako agintariek erregistratutako akatsak araudi espainiarraren arabera arau-hauste administratiboak ote ziren argitzeko. Bi urte luze pasa ziren –2022ko abenduaren 5ean– dokumentazio hori guztia Merkataritza Itsasketako Zuzendaritza Nagusiak Valentziako Itsas Kapitaintzari igorri zion arte, zehapen-espedientea abiarazteko eskatuz.

«Jaso dugun espedientearen jakinarazpena 2020an Palermon izan genuen ikuskapenaren ondoriozko administrazio prozesu arrunt bati dagokio», adierazi du Iñigo Mijangos Itsas Salbamendu Humanitarioko presidenteak. «Ikuskapenaren ondorioz, ontzia gelditu egin zen, Italiako Gobernua erreskateko flota zibilaren salbamendu ontziak geldiarazteko egiten ari zen kanpaina politiko hartan» gehitu du.

«Hori benetan kanpaina politikoago batean zihoan, itsasontzien segurtasunari dagokionean baino», gehitu du. Jakinarazi duenez, «dagozkion alegazioak» aurkeztuko dituzte. «Egoera honek ez du zerikusirik itsasontziaren ateraldiarekin, independentea eta bereizia baita, eta datorren asteartean ikuskatuko da. Dena ona izango delakoan eta itsasontzia zailtasun handirik gabe irten ahal izango delakoan gaude».

Hemos recibido un expediente sancionador derivado de una inspección que tuvimos en Palermo en 2020 y que era de absoluto carácter político para atemorizar a los barcos de rescate.

Presentaremos alegaciones y mientras tanto, ¡seguimos ultimando detalles para salir cuanto antes! pic.twitter.com/jowBY3NOPw

— maydayterraneo (@maydayterraneo) January 27, 2023

EAJk eta EH Bilduk azalpenak eskatu dituzte

Auzi honen harira, alderdi jeltzaleak galdera bat igorri zion ostegun honetan Espainiako Kongresuko Mahaiari, eta bertan Pedro Sanchezen Gobernuari idatzizko informazioa eskatu zion zehapen-espedienteari buruz.

Zehazki, Iñigo Barandiaran diputatu jeltzaleak Exekutiboari eskatu dio azal ditzala espedientea irekitzeko arrazoiak, salbamenduko euskal ontzia konponketak egiteko Pasaiako portura itzuli zenetik bi urte baino gehiago igaro direnean.

EAJk Kongresuan duen ordezkariak zalantzan jarri du, halaber, «espedientea eragin duten egitateak egiazkoak ote diren». «Gobernuak argitu al dezake nola izan daitezkeen egiazkoak espediente hori irekitzea eragin duten egitateak, baldin eta aste batzuk lehenago ontzia Espainiako Estatuko portu batean konponketa bat egin ondoren eta Espainiako itsas agintariek ikuskapena egin ondoren abiatu bazen ?», galdetu du Barandiaranek, eta espedientea Italiako agintariek adierazitako akatsetan oinarrituta izapidetu den azaltzeko eskatu du.

Ildo horretan, Barandiaranek eskatu du espedientea «Italiako agintarien presio baten ondorioz» abiatu ote den azaltzeko, «salbamendu humanitarioko ontziek beren lurralde-eremutik gertu dauden uretan jarduten jarrai ez dezaten».

Galdetu du, era berean, espedientea irekitzea «Aita Mari itsasontziaren irteera-baimena atzeratzeko aitzakia izan den, aspaldi eskatu zela eta justifikaziorik gabe atzeratzen ari zela jakin baitugu».

Barandiaranek planteatu duen gai sortan, Espainiako Gobernuari galdetu dio ea Mediterraneoan migratzaileak erreskatatzen dituzten Aita Mariren gisako itsasontzien jarduera babesten duen, edo prest dagoen haien lana oztopatzen duen edozein neurri hartzeko.

Zentzu berean, Xabier Legarretak, Lakuako Migrazio eta Asilo zuzendariak, Aita Mari erreskate-ontziaren «giza balioak eta balio solidarioak» defendatu ditu, eta zehapen-espedienteari irtenbidea aurkitzea eta «misio humanitarioan ahalik eta azkarren atera ahal izatea» espero du.

EH Bilduk, era berean, Kongresuan agertzeko eskatu dio espainiar Garraio ministroari, Aita Mari ontziaren aurka irekitako zigor espedientearen arrazoien berri emateko. Euskal talde subiranistak azalpenak eskatu dizkio espainiar Gobernuari, Aita Mari salbamendu humanitarioko ontziaren aurka irekitako zehapen-espedientearen aurrean.