Amnistia Internazionalek (AI) ostegun honetan ziurtatu duenez, Peruko 49 manifestari hil dira Gobernuaren aurkako protestetan, eta horrek«Estatuak nahita eta koordinatuta erantzun» zuela erakusten duela dio, baita «goi-kargudunek agindu edo onartu» zutela. Bere aldetik, Peruko Fiskaltzak Dina Boluarte presidentea deklaratzera deitu du protestetan egondako hildakoengatik.

«Beren kabuz jarduten duten kontrolik gabeko agenteei egotzitako gertakari isolatuak izatetik urrun, hainbat data eta lekutan izandako heriotzen kopuruak Estatuaren erantzun deliberatu eta koordinatua iradokitzen du. Agintari perutarrek ikertu egin behar dute ea goi kargudunek hilketa horiek agindu edo, gutxienez, onar zitzaketen, aginte-katean iristen diren ala ez kontuan hartu gabe», adierazi du Agnes Callamard AIko idazkari nagusiak.

‘Arrazakeria hilgarria: judizioz kanpoko exekuzioak eta Peruko segurtasun-kidegoek indarra legez kanpo erabiltzea’ izeneko txostenaren aurkezpenean esan zuen, abendutik aurrera egindako protestetan hildako edo zauritutako 52 pertsonen kasuak aztertzen ditu txostenak. «Herrialdeko hainbat lekutan manifestarien aurka indarra erabiltzean dauden antzekotasunek goi-kargudunek antolatutako edo onartutako estrategia posible bat adierazten dute», adierazi du erakundeak.

Gainera, ohartarazi zuenez, «indarraren gehiegizko erabilera gaitzetsi beharrean, Peruko goi-agintariek sustatu egin zuten, segurtasun indarren ekintzak publikoki goraipatuz, eta, aldi berean, manifestatzen ari ziren pertsonak estigmatizatu zituzten, 'terroristatzat' joz eta nahita desinformazioa zabalduz».

Ildo horretan, Callamardek adierazi du Gobernuak ahaleginak egin zituela manifestariak terroristatzat edo gaizkiletzat aurkezteko, baina nabarmendu du hildakoak manifestariak, behatzaileak eta oinezkoak zirela, eta ia guztiak «inguru pobreetakoak, indigenak eta nekazariak» zirela, eta horrek esan nahi duela «arraza-joera eta joera sozioekonomikoa dagoela indar hilgarria erabiltzean».

«Manifestarien aurka su-arma hilgarriak erabiltzeak giza bizitzarekiko mespretxu nabarmena erakusten du», esan du.

«Goi mailako» arduradunak ikertzea

Bestalde, Amnistia Internazionalek Andeetako Fiskaltzari eskatu dio «segurtasun indarrek egindako indar hilgarriaren legez kanpoko erabilera agindu edo onartu duten pertsona guztiak ikertu» behar dituela. Txostenak herrialdeko hegoaldeko hainbat tokitan (Andahuaylas, Chincheros, Ayacucho eta Juliaca) izandako protestetan hildako edo zauritutako 52 pertsonen kasuak aztertzen ditu, eta 25 heriotzetatik 20 «Estatuko indarrek egindako exekuzio estrajudizialak» izan daitezkeela ondorioztatzen du.

Argudiatu duenez, legea betearazteko ardura zuten funtzionarioek benetako munizioa tirokatu zuten gorputzeko eremu oso kalteberen aurka (burua, lepoa, toraxa eta sabelaldea), eta zantzu gehigarriak ere badaude, hala nola bideoak, irudiak, zigor-espedienteak eta lekukoen adierazpenak, indarraren justifikaziorik gabeko erabilera adierazten dutenak.

«Segurtasun indarrek indar gehiegi erabiltzeaz gain, zantzuek iradokitzen dute goi agintari batzuk konplize penalak izan daitezkeela hilketak egiteko erabilitako armak ezkutatzean», adierazten du txostenak.

Halaber, adierazi zuen AIk eskura izan zituen erregistro polizial eta militarretan «ez zutela xehetasunik ematen erabilitako munizioari buruz, ezta arma espezifikoak jaurti zituzten langileei buruz ere».

Adibide bat dago: urtarrilaren 9an, Juliaca hirian (hegoaldea), martxetako egunik odoltsuena gertatu zen lekuan, «Operazio Berezien Zuzendaritzako bi agentek bakarrik jakinarazi zuten 7.62 kalibreko lau munizio tirokatu zituztela AKM errifleekin», baina gutxienez 15 pertsona hil ziren munizio hilgarrien ondorioz, eta beste dozenaka zauritu zituzten suzko armekin.