Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumeneko sailburua den Arantxa Tapia, UAGA, EHNE Bizkaia, EHNE Gipuzkoa, ENBA Bizkaia eta ENBA Gipuzkoa eragileetako ordezkariekin bildu da ostiral honetan, epe laburrean lehen sektorearen berehalako beharrei erantzungo dieten neurriak adosteko.

Lakuako Gobernuak iragarri duenez, «lehen sektoreak euskal ekonomiarentzat duen garrantzia, natura-ondarea zaintzeko duen eginkizuna eta klima aldaketaren aurkako borrokan egiten duen ekarpena aintzat hartuta, elkarrekin lan egiteko eta elkarri laguntzeko konpromisoa hartu da».

Zehazki, hamar konpromiso adostu dira, eta neurrien artean agertzen da nekazaritzako eta abeltzaintzako sektoreari ur-kanonaren ordainketan moratoria bat ezarriko dela 2024ko abenduaren 31ra arte. 2025etik aurrera %90eko hobaria izango du eta lan-mahai bat eratuko da URArekin eskaera sektorialei eta, bereziki, ibai-ibilguen garbiketari heltzeko.

Halaber, «agintari eskudunei» Erkidegoko araudia eskualdeetako errealitateetara egokitzeko eskatuko diete, «ezarpen malguagoa bilatuz eta laguntzen kudeaketan burokrazia murriztuz, eta hirugarren herrialdeetako ekoizpenek Erkidegoko ekoizpenei aplikatutako araudi bera betetzen dutela ziurtatuz».

Era berean, laguntzen kudeaketa eta izapidetzea erraztea adostu dute. «Horretarako, laguntzen ordainketa-datak aurreratuko dira, indarrean dagoen araudiak baimentzen duen gehieneko neurrian, gure lehen sektorearen likidezia eta finantza-plangintza babesteko, eta finantza-tresna gehigarriak bultzatuko dira aurrerapen horiek egiteko», dio Lakuak.

«Aurrez aurreko izapideei eutsiko zaie, aurretiko hitzorduak saihestuko dira eta administrazioen arteko elkarreragingarritasunean aurrera egingo da», gaineratu du, eta Elikadura Katearen Legea EAEn «eraginkortasunez» ezartzen dela bermatuko duela dio, «gure eskumenen esparruan, negoziazio-baldintzak hobetzeko eta ekoizleentzako prezio justuak bermatzeko».

«Epe laburrean, nekazaritzako produktu gehiago eta eraldatuak aztertuko dira, Estatuko erreferentziazko errenta barne, norberaren eskulana kalkulatzeko, eta katearen gainerako kate-mailetan hasiko dira lanak. Gainera, dekretua onartu ondoren, ikuskapenak areagotuko dira eta sentsibilizazio-ekintzak egingo dira, bai elikaduraren katean, bai gizarte osoan», gaineratu du.

Otsoa, LESPREtik kanpo

Nekazaritza lurraren erabilera «eraginkorra eta iraunkorra» sustatuko duela dio ere, «epe luzerako produktibitatea bermatzeko», eta «nekazaritzak eta abeltzaintzak oreka ekologikoan eta biodibertsitatean duen rolari buruzko kontzientziazioa» bultzatuko duela iragarri du, otsoaren kalterako. Izan ere, otsoa LESPRE katalogotik kanpo uzteko eskatuko da, animali honek duen babesa murriztuz.

Etorkizunari begira, «belaunaldi berrientzako nekazaritza-sektorearen erakargarritasuna eta emakumeen lidergoa» sustatzea adostu dute, «laguntza-programak berrikusita eta baliabideak eskuratzeko erraztasunak emanda». Baita laguntza-sistema sektore- eta lurralde-errealitateetara egokitzea, «finantza- eta teknika-euskarria eskainiz eta nekazaritzaren eta abeltzaintzaren garapen iraunkorra bultzatuz».

Errolda honetan, 2024an mahastiari laguntzeko neurriak antolatuko dira, eta, hala badagokio, Elikadura Katearen Behatokiak identifikatutako krisi-egoerei edo premiazko premiei erantzuteko ezohiko laguntzak antolatuko dira. Era berean, krisi-egoeren aurkako neurri eraginkorrak ezarriko dira, hala nola EHE eta banda marroia.

Tokiko elikagaien sustapena

Gainera artisau-eraldaketa eta tokiko produktuen erosketa bultzatuko dela diote, «tokiko erosketari laguntzeko araudiak eta hitzarmenak sustatuz». Tokiko elikagaien erosketa sustatzeko eta bermatzeko araudi bat bultzatuko da, dagozkien eremuetan eta eragindako jantoki kolektiboetan (eskola-jantokiak, ospitaleak eta egoitzak), KM0, ECO eta kalitate bereiziko irizpideekin.

Nekazaritzako ustiategiei lotutako elikagaien eraldaketarako eta lantegietarako betekizunetan Europan egiten diren eskakizunekin parekatzen aurrera egingo da, eta esparru-hitzarmen bat sustatuko da udalen eta Lakuako Gobernuaren artean, tokiko produktuen merkatuen bidezko zuzeneko salmentaren azpiegiturak eta baldintzak hobetzeko.

Amaitzeko, nekazaritza-aseguruen sistema «optimizatuko» dela esan dute, estaldura zabalduz; eta berrikuntza teknologikoa eta praktika iraunkorrak sustatuko direla, «produktibitatea hobetzeko eta ingurumen-inpaktuak murrizteko».

Aipatutako neurriak betetzen ote diren aztertzeko, hiru hilean behin jarraipena egiteko egutegi bat ezarri da. «Ekimen horren bidez, Eusko Jaurlaritzak eta sektoreko eragileek etorkizun oparoa eta bermatu nahi diote lehen sektoreari, Euskadiren garapen ekonomikoan eta jasangarritasunean funtsezkoa baita», dio Lakuak.

UAGAren erantzuna

UAGAk kritikatu ditu proposamenak, «asmoen adierazpena» besterik ez direla ohartaraziz.

Eta mahai bat sortzea proposatu du energia berriztagarrien hedapenari buruz hitz egiteko, eragina aztertuz eta neurriak adostuz.

Iruñeko istiluez EHNE eta UAGN

Bestetik, EHNEk irmoki salatu du ostiralean Nafarroako Parlamentuan sartzeko saiakera. Azaldu duenez, sindikatuko ordezkariak ziren eraikinaren kanpoaldean, bertan antolatutako kontzentrazioan, baina ez zieten jakinarazi modu horretan sartzen saiatuko zirenik.

EHNEren esanetan, horrelako ekintzek «deslegitimatu» egiten dute aurreko asteetan egindako lan guztia, «bai aldarrikapen mailan, bai erakundeekin negoziatzeko mailan».

Oso ezberdina izan da Felix Bariain UAGNko presidenteak egindako balorazioa. «Norbaiti ogia, soldata edo herrietako bizitza kentzen ari zaizkionean, egunero agian agertzen ez diren sentimenduak azaleratzen dira», azaldu du kazetarien aurrean.