Gaur bezalako egun batean, duela 80 urte, Ipar Kataluniako erresistentziak eta maquisek 1942tik bertan zeuden soldadu alemaniarrak eta Vichy milizia kolaborazionista garaitu zituzten, nazien bi urteko okupazioari amaiera emanez. Gaur, egun hura gogora ekarri eta ospatu egin dute.

1944ko abuztuaren 15ean abiatu zen Dragoi operazioa, Provenzako hondartzetan berrehun mila ingeles, kanadiar, frantses eta amerikar lehorreratzearekin. Lau egun geroago, Kataluniako erresistentziak alemaniarrak kanporatu zituen Perpinyatik.

Lehorreratu zirenetik, nazien presentzia Ipar Katalunian azkar erori zen. Erresistentzia katalanak Philippe Pétainen erregimen kolaborazionistako soldadu alemaniarren eta miliziano frantsesen aurkako eraso eta sabotajeak areagotu zituen. Azken guda Perpiniako kaleetan izan zen, gaur duela laurogei urte.

Aliatuek hamabost egun lehenago Sansan paraxutaz jaurtitako munizioari esker armatutako herritarrek, Maquis-en laguntzaz, ekin zioten naziak kanporatzeari. Ihesean, alemanek Roussillon hiriburuko instalazio gehienak dinamitatu zituzten.

1944an, Ipar Katalunian hamar mila soldadu alemaniar zeudela kalkulatzen da, baina ezin izan zuten barne erresistentzia gero eta handiagoa eta aliatuen lehorreratzearen bultzada gelditu. Ipar Katalunian erabilitako soldaduen kopuru handia (10.000 eta 12.000 gizon artean) eremuaren interes estrategikoagatik azal daiteke, aliatuak Afrikako iparraldean lehorreratzearekin lotuta.

Hala ere, Normandiako lehorreratzearen ondorioz, soldadu asko mugiarazi zituen nazien armadak. Ekainaren amaieran 6.500 inguru geratzen ziren Ipar Katalunian eta abuztuaren 9rako, 2.000 baino ez, zeintzuek 10 egun geroago erresistentziaren erasotik ihes eginez alde egin zuten.