Hamaika ikusteko jaioak garela esan ohi da, baina gutariko gehienak ez ginen hamazortzian sortu, gripe espainiarra bazterrik bazter zebilenean, eta ez geunden Covid-19rako prest. Izan ere, gogor jo gaituen koronabirusak milaka jende hil du. Gure elkartasun osoa eta dolumin bihotzekoena eurentzat.

Medikua naizen aldetik, zilegi bekit medikuntzaren helburuak labur-labur azaltzen. Lehendabizi prebentzioa eta osasuna sustatzea. Ondoren, gaixoak artatzea eta ahal izanez gero sendatzea. Azkenik, eta ez da nolanahikoa, heriotza goiztiarra saihestea eta beste aukerarik ez dagoenean, heriotz lasaia eskaintzea. Heriotz duina, etxekoez inguraturikoa, minik gabekoa ziurtatzea izan beharko genuke helburu. Sortu den oroik hiltzea sor baitu. Zoritxarrez, bizi dugun egoera latz honetan, osasun-zerbitzuek ez dute bere eginkizuna bete. Paziente asko ospitaleetan hil dira, bakar bakarrik, zor zitzaien duintasunik gabe, etxetik eta senideetatik urrun, leku arrotz batean isolaturik. Ez hori bakarrik: gurasoen altzoan ikasitako mintzoan hitz bat ere ez entzun gabe. Heriotz zitala, krudela, ankerra ezbairik gabe. Inoiz baino gehiago agerian geratu da osasun-laguntza pazienteen hizkuntzan ematea ezinbestekoa dela. Horrenbestez, zenbait medikuk eta erizainek nazioarteko profesionalekin batera, gure kezka luzatu diogu Eusko Jaurlaritzari, Osakidetzari, Nafarroako Gobernuari, Osasunbideari eta Osasunerako Munduko Erakundeari. Eskaera bat, gutun bat, Gales, kanada eta Euskal Herriko hainbat osasun-langileek, ikertzaileek, akademikoek eta erakundeek sinatuta. Osasun zerbitzuak euskaraz ematearen premia publikoki onar dezatela eta, aldi berean, osasun langileei gogoraraztea maila goreneko arreta pazientearen hizkuntzan ematen dena dela. Baita pandemia egoeran ere, oinarrizko giza-eskubidea baita.

Bitartean, zuzendaritzaren agerraldi publikoak gazteleraz izan dira eta protokoloak abiarazterakoan ez dira pazienteen hizkuntza-beharrak kontuan hartu. Euskarazko arreta ukatu zaie askori, euskaraz bizi nahi eta gazteleraz hil direnak. Osasun-langileok, gure burua arriskuan jarriz zerbitzua euskaraz eskaini eta, horrezaz gain, euskaraz izatea eskatu dugun bitartean, beste batzuk desagertu dira. Kareletik begira ur txikitako teknikari eta kudeatzaileak. Batzuk, konfinamenduaz gogaiturik, bigarren etxebizitzara deskantzatzera. Beste batzuk, aurten ez bada hurrengoan (azken batean ez du axola) azal horiko Euskara plan berria aurkeztuko dute, ur uherretako putzuan plisti-plasta ibili ondoren, edo Euskaraldian parte hartzeko gonbita botako digute, laguntza behar genuenean lehorrean egon diren oilobustiak. Itzultzaile automatikoa sustatuko dute, gaixoen premiak ezagutzen ez dituzten horiek, jendearen aieneak isilarazteko moduko teknologia goraipatuz.

Zera eskatu zaie agintariei, mesedez, otoi, arren, berandu izan baino lehen: eska diezaietela osasun-langileei, zerbitzu-buruei, zuzendariei, ahal den heinean euskaldunei zerbitzuak euskaraz eskain diezaizkietela. Hori baino ez. Gaixorik eta bakarrik daudenak gizatasunez arta ditzatela. Baina eskaerari muzin egin diote eta gutun bat bidali diote eskaera luzatu duenari, ez mezua jaso behar zutenei.

Izan ere, euskara ez da errentagarria Eusko Jaurlaritzarentzat. Jakin badakite langile asko, buru-belarri euren onena ematen saiatu direnak, babesgabe sentitu direnak, haserretu daitezkeela. Azken batean, EAJ eta Jaurlaritzaren helburua hauteskundeak irabaztea da, eta ez pertsonen ongizatea. Hedabideen beldur dira eta erdaldunei euskaldunekiko sentiberatasuna eta elkartasuna eskatzea larregi omen da.

Horrek ez du esan nahi langileen alde egingo dutenik, ezta pentsatu ere. Jota gaude, nekatuta, itxaron-zerrendak itota, orduz kanpoko lanaldiak. Hedabideen bitartez jakin izan dugu horren berri, baita pribilegiatuak garela. Erabiltzaileen apetak betetzeko funtzionarioen eskubideak eta lan-baldintzak zapaltzeak ez die axola, ez baitu boterea kolokan jartzen. Aldiz, errentagarria da. Gaixo euskaldunen eskubideak onartzeak, ordea, ez die botorik emango. Egia gordina: eurei bost pazienteei ematen zaien arreta. Itxurak egingo dituzte, hau da, zer egin dugun plazaratu, osasun-jarduera alegia, baina ez garrantzitsuena, emaitzak. Eta osasun-emaitzak ikaragarriak izan dira: milatik gora hildako, erarik ankerrenean. Huts egin dute.

Ez. Nik ez dut lan gehiago egingo, nahikoa eman dut jada. Osasun arreta eman, baita euskaraz eman ere. Ez dut nire osasuna galduko eurek hauteskundeak irabaz ditzaten, azpiegiturak ordain ditzaten, aberriagatik. Osasun arreta euskaraz eskain eta eman dezaten agintzen diet. Jakinik ez didatela jaramonik egingo, baraualdia hasiko dut, akitu harte, eta ez naiz lanera joango. Etxean geratuko naiz.