Lege-proiektuz betetako legegintzaldi batean, legegintza-egutegiak amaierarako utzi zuen Euskal Hezkuntzaren Legea onartzea. Kontua da ikasturte hasierarekin batera hezkuntza ituna lortzeko ilusioa berriz piztu dela eta irakaskuntza-mundua bor-bor hasi dela. Horren harira, zenbait zehaztapen egin nahiko nituzke, zerbait irakiten jartzen denean nahi gabeko nahasteak sor baititzake.

Horietako lehena itunaren eta legearen arteko nahastea izan daiteke. Nahastu ezin diren eta une ezberdin eta sekuentziatuak behar dituzten bi elementu dira. Ez gaude legearen garaian, horregatik ez genuke hainbeste aipatu behar. Akordioaren unean gaude, eta hori ezin da saihestu, ezta legearekin nahastu ere. Legea ezin da izan errealitatea zuritzen den gainegitura bat. Akordio zabala balego, legea, duen konplexutasuna konplexutasun, berez etorriko da.

Akordio generikoak egiteko unea ere ez da, hezkuntza-literatura eguneratu eta politikoki zuzena jantzita etorri arren. Alderdiek tentazioa izan dezakete testu bat eraikitzeko, non nahikoa den beren eslogan maiteenetako batzuk txertatzea, azpian sinadura bat jartzeko, gero hori guztia nola mamitzen den oso ondo jakin gabe. Akordio bat lortzeko, jakina, hezkuntzaren printzipioak eta orientabideak formulatu behar dira, baina konpromiso zehatzez eta ebaluagarriez elikatzen da nagusiki.

Hirugarren gogoeta da itun bat prozesu bat dela, eta ez sinadura jartzeko unean amaitzen den ekintza puntual bat. Hitzartzea da printzipio orokorrak eta garatuko diren gaiak adostu ondoren denboran zehar egin behar den ariketa etengabekoa eta neketsua. Itunaren testua une fundatzailea da, baina hori baino ez, eta hortik aurrera urteak geratzen dira hartu ditugun konpromisoak garatzeko eta gehiago zehazteko: itunen dekretua, eskola-mapa, digitalizazioa edo hizkuntza-politika, adibide batzuk jartzeagatik. Hitzarmenean gai zehatz batzuk aldatuko ditugula eta zein norabidetan agertu behar dira, baina gero lan egiten eta adosten jarraitu behar da.

Laugarren elementua prozedurak gehiago argitzea da. Ziur nago eragileen, alderdien eta gobernuaren arteko harreman ugari daudela martxan, ekimenak aurkeztuz eta posizioak hartuz. Baina, beste batean esan dudanez, beharrezkoa da jarduketen sekuentziazioa jakitea. Ez dakigu argi hezkuntza-mundura pasako den alderdien arteko akordio-testu bat edo alderantziz izango den, aitortutako gizarte-eragileren batek hezkuntza-munduaren ekarpenen aurretiazko partaidetza- eta sintesi-lana egingo duen, eta gero alderdiei horren emaitza pasatu, beren irakurketa inplikatzailea egin dezaten.

Hezkuntza-munduko ekarpenak biltzeko prozesu horren buru Eusko Ikaskuntza izatea erabaki da. Aukeretako bat zen, zalantza barik, baina Euskadiko Eskola Kontseiluaren funtzionaltasuna berrikusi behar ote den pentsarazten du. Printzipioz, nik ez dut eragozpenik. Baina oraindik ez zait argi geratu Eusko Ikaskuntzaren lanarekin batera hezkuntzako eragileek parte hartzeko modu bat antolatuko den ala Eusko Ikaskuntzaren urriko jardunaldiek prozesua agortuko duten.

Amaierarako uzten dut azken gogoeta bat. Eusko Ikaskuntzak ere helburuak eta prozedurak argitzea ona dela uste dut. Adibidez, ba al du loturarik irailaren 11ko lanaldiak urrian aurreikusitako lanaldiekin? Ziur aski, bai. Zein da? Zer dago gidaritza-batzordearen buruan? Eta bukatzeko, bermatu behar den kontu bat: nola ziurtatuko du Eusko Ikaskuntzak parte-hartzearen aniztasuna ez ezik, emaitzen eta ondorioen sintesia egingo dutenena ere? Galdera horiei laster erantzungo zaielakoan nago.

Gauzak horrela, aprobetxa dezagun Hezkuntza Sailean hautematen den borondate politikoa, eta lagun diezaiogun elkarri, honek ondo atera behar baitu.